عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مونا توزنده جانی؛ مریم عجم حسنی؛ سید ابراهیم صادقی

کفشدوزک‌های شکارگر متعلق به خانوادهCoccinellidae هستند که نقش مهمی در برقراری تعادل زیستی شته‌ها، کنه‌ها، پسیل‌ها، تریپس‌ها، شپشک‌ها و لارو برخی از حشرات با دگردیسی کامل در اکوسیستم‌های مختلف دارند.کفشدوزک‌ها هم در مرحله لاروی و هم حشره کامل دارای رفتار شکارگری هستند. تغییرات جمعیت کفشدوزک ها، علاوه بر عوامل اقلیمی تحت تاثیر غذا و دشمنان طبیعی آن‌هاست. میزان باروری و طول عمر آن‌ها نیز به کمیت و کیفیت غذا بستگی دارد.یکی از عوامل موثر در نحوه پراکنش گونه‌های مختلف کفشدوزک‌ها در اکوسیستم‌های زراعی، باغی و جنگلی، ترجیح میزبانی آن‌ها می‌باشد. با توجه به نقش مهمی که کفشدوزک‌های شکارگر در مدیریت تلفیقی آفات، ایفا می‌کنند، بررسی و مطالعه فون کفشدوزک‌ها به منظور شناخت این اجزای مفید در اکوسیستم‌های مختلف شاهرود انجام گرفت.کفشدوزک‌ها در فصل های مختلف سال از روی میزبان‌های گیاهی مختلف شامل درختان مثمر (سیب، گلابی، انار، آلو، گیلاس، گردو، بادام، سنجد، انگور، هلو) غیر‌مثمر(کاج، زبان گنجشک، نارون، چنار، صنوبر، اقاقیا، بلوط) و گیاهان علفی،با تور حشره‌گیری، تکان‌دادن شاخه‌ها درسینی سفید و برداشت مستقیم با دست جمع‌آوری گردید. همچنین در فصل زمستان، کفشدوزک‌هادر محل‌های خواب زمستانه آنها شامل زیر پوستک درختان، زیر بقایای گیاهی و لابه‌لای برگ‌های خشک پای درختان و زیر سنگ‌ها و کلوخه‌ها و درز دیوارهای سنگی جمع آوری شدند.پس از انتقال به آزمایشگاه، در شیشه‌های حاوی الکل 75 درصد قرار داده شدند. ویژگی‌های شکل‌شناسی حشرات کامل و اندام‌های تناسلی حشرات نر و ماده برای شناسایی مورد استفاده قرار گرفت. برای تهیه اسلاید میکروسکوپی،قسمت های مختلف بدن در هیدروکسید پتاسیم 10درصدجوشانده شده و بعد از شستشو و آبگیری در الکل های 50، 75 و 96 درصد روی لام تثبیت گردید. با استفاده از منابع و کلیدهای شناسایی نمونه‌ها شناسایی و تایید نهایی آن‌ها توسط دکتر بیرانوند از گروه حشره شناسی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز و دکتر ندود از دانشگاه بوهمیای جنوبی، جمهوری چک صورت گرفت. در مجموع،20 گونه کفشدوزک متعلق به 14جنس در سال 1394 از منطقه شاهرود و بسطام شناسایی شد، که به شرح زیر می باشند:
Coccinella septempunctata (Linnaeus,1758), Hippodamia variegata (Goeze,1777), Coccinella undecimpunctata (Linnaeus,1758), Oenopia conglobata (Linnaeus, 1758), Adalia bipunctata (Linnaeus, 1758),Chilocorus bipustulatus (Linnaeus, 1758), Exochomus quadripustulatus (Linnaeus,1758), Psyllobora vigintiduopunctata (Linnaeus, 1758), Clitostethus arcuatus (Rossi, 1794), Hyperaspis femorata (Motschulsky,1837), Scymnus (Pullus) subvillosus (Goeze, 1777), Propylaea quatuordecimpunctata (Linnaeus, 1758), Scymnus (Scymnus) flavicollis (Redtenbacher, 1843), Parexochomus nigromaculatus (Goeze, 1777), Adalia decempunctata (Linnaeus, 1758), Oenopia onica (Olivier, 1808), Harmonia quadripunctata (Pontoppidan, 1763), Adalia tetraspilota (Hope, 1831), Bulaea lichatschovi (Hummel 1827), Stethorus sp (Weise 1885).

کفشدوزکها؛ شناسایی؛ شاهرود