عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سعید واحدی الوانق

چغندر قند یکی از دو محصول مهم تامین کننده قند در جهان می باشد. نماتد سیستی چغندر قند مهم ترین نماتد این گیاه محسوب می شود. کاهش عملکرد چغندر قند در اثر حمله نماتدها حدود 10 درصد برآورد شده است. نماتد سیستی، تقریبا در تمام مناطق چغندرکاری دنیا یافت می شود و بسته به شرایط اقلیمی بین 5-2 نسل در سال تولید می کند. در حال حاضر با توجه به عدم تاثیر روش های زراعی و شیمیایی در مهار و کنترل بیماری مذکور، بهترین و موثرترین راه کنترل، استفاده از ارقام مقاوم می باشد. هدف از این تحقیق ارزیابی و غربال لاین های گرده افشان چغندر قند مقاوم به نماتد مولد سیست بوده و آزمایش در سال 1394 در گلخانه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر انجام گردید. از یک جمعیت گرده افشان حامل ژن های مقاومت به نماتد مولد سیست چغندر قند (Hetrodera schachtii)، تعداد 51 هیبرید در شرایط گلخانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایش از ارقام حساس رسول و جلگه و ارقام مقاوم پائولتا، سانتا و توکان به عنوان شاهد استفاده شد. پس از جداسازی سیست ها از خاک با استفاده از روش فنویک و تهیه لارو زنده (با کلرید روی)، لاروهای تفریخ شده پس از شمارش، توسط سرنگ مخصوص به 24 گیاهچه هر لاین در مرحله شش برگی در چند نوبت مایه زنی شدند. به هر گیاهچه 1000 لارو نماتد در چند نوبت تلقیح گردید. دو ماه پس از مایه زنی، تعداد سیست روی هر بوته شمارش و مبنای مقایسه ژنوتیپ ها قرار گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار آماری SAS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که هیبریدها از لحاظ آماری اختلاف معنی داری در سطح یک درصد با یکدیگر دارند. میانگین درصد بوته های مقاوم در هر تیمار محاسبه و گیاهان با میانگین تعداد سیست کمتر از ده عدد مقاوم تلقی شدند. براین اساس، هیبرید ها در چهار گروه قرار گرفتند. شاهد جلگه و رسول به همراه 14 هیبرید آزمایش با بیشترین حساسیت در یک گروه قرار گرفتند. 14 هیبرید در گروه نیمه مقاوم و در نهایت ارقام پائولتا و سانتا به همراه 19 هیبرید دیگر با کمترین تعداد لارو سن مقاومت بسیار خوبی نسبت به نماتد مولد سیست چغندر نشان دادند. با توجه به مقاومت بالای هیبریدهای به دست آمده می توان از آن ها به عنوان والدهای گرده افشان دیپلوئید در برنامه های اصلاحی و تهیه هیبریدهای مقاوم بهره جست.

چغندرقند؛ هیبرید؛ نماتد