عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

علی اصغر کوثری؛ احد صحراگرد؛ رضا طلایی حسنلویی

شناخت برهمکنش‌های مثبت و منفی بین عوامل کنترل بیولوژیک در استفاده توام از آنها برای کنترل آفات، مطالعه‌ای ضروری است. در این پژوهش برهمکنش سن شکارگرOrius niger و قارچ بیمارگر Beauveria bassiana روی گیاه خیار رقم سوپر N3 (تولید شرکت HED آمریکا)، در مرحله چهار برگی با استفاده از سامانه میکروکازم (Microcosm)در حضور کنه تارتن دولکه‌ای Tetranychus urticae انجام گرفت. به این صورت که روی گلدان‌های محتوی گیاهان، استوانه‌ای پلکسی‌گلاس به ارتفاع 42 سانتی‌متر و قطر دهانه 20 سانتی‌متر، با پوشش توری ارگانزای 120 مش در دهانه‌ی بالای آن قرار داده شد. در ارتفاع 22 سانتی‌متری از پایین استوانه‌‌ها، دو سوراخ در مقابل هم به قطر 7 سانتی‌متر تعبیه و روی آنها هم توری ارگانزای 120 مش چسبانده شد. تیمارها شامل تیمار کنه تارتن دولکه‌ای آلوده شده با جدایه بومی TV از قارچ بیمارگر B. bassiana در بازه زمانی 48 ساعت، تیمار کنه آلوده شده با قارچ بیمارگر در بازه زمانی 72 ساعت و تیمار کنه بدون پاشش (شاهد) بود. هم‌زمان هر گلدان با 20 کنه تارتن دولکه‌ای ماده بالغ آلوده شد. در زمان شروع آزمایش روی هر گلدان یک عدد سن شکارگر ماده‌ی6 روزه به مدت 24 ساعت رهاسازی شد. پس از سپری شدن زمان آزمایش، هم زمان سن‌های شکارگر روی واحدهای آزمایش حذف و بلافاصله تعداد کنه‌های ماده‌ی بالغ و مراحل مختلف نابالغ و تخم‌های باقیمانده کنه شمارش و ثبت شد. این آزمایش در سه تیمار و هر تیمار در 4 تکرار در شرایط دمایی ٢5 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی ٦٥ درصد و دوره‌ی نوری ١٦ ساعت روشنایی و ٨ ساعت تاریکی صورت پذیرفت. پس از تجزیه داده‌ها مشخص شد که هر چه از زمان آلوده‌سازی کنه ها به‌وسیله قارچ بیمارگر B. bassiana بیشتر سپری شود، میزان شکارگری سن O. niger روی مراحل بالغ کنه‌ی تارتن کاهش یافته و میزان شکارگری آن روی مراحل نابالغ و تخم‌های کنه افزایش می‌یابد. این بیانگر آن است که سن شکارگر O. niger قادر به تشخیص طعمه‌های آلوده بوده و از تغذیه کنه‌های آلوده خودداری می‌کند. میانگین تعداد شمارش شده از مراحل مختلف رشدی باقیمانده کنه در بازه زمانی 48 ساعت و 72 ساعت پس از آلودگی با قارچ بیمارگر B. bassiana و کنه‌های تیمار نشده با قارچ به ترتیب100، 88 و 175 بود که با هم اختلاف معنی‌دار داشتند(F2,9=10.03, P= 0.005) . این به مفهوم آن است که استفاده توام از قارچ بیمارگر B.bassiana همراه با سن شکارگر O. nigerبا در نظر گرفتن زمان پاشش قارچ و رهاسازی سن شکارگر در کنترل کنه تارتن دولکه‌ای اثر مثبت افزایشی دارد. انتظار می‌رود نتایج حاصله در استفاده از این دو عامل برای کنترل کنه تارتن دولکه‌ای به‌ویژه در گلخانه کاربرد داشته باشد.

کنترل بیولوژیک؛ سامانه؛ پاشش؛ رهاسازی؛ شکارگر