مطالعه‌ی فراوانی و ساختار جمعیتی زنبورهای پارازیتوئید شب پرواز خانواده‌ی Ichneumonidaeدر سطح زیرخانواده در ارتفاعات مختلف جنوب ایران
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
1هیأت علمی گروه گیاهپزشکی
2گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
چکیده
زنبورهای پارازیتوئید خانواده‌ی Ichneumonidae یکی از اجزای مهم زیست بوم‌های کشاورزی و منابع طبیعی می‌باشند. تقریباً تمام زنبورهای این خانواده، پارازیتوئید بوده و به همین دلیل از دیدگاه مهار زیستی، موجب کاهش و تنظیم جمعیت میزبان‌هایشان می‌گردند. با این وجود، پژوهش‌های اندکی در سطح جهانی در مورد ترکیب توده‌های جمعیتی شب پرواز این خانواده انجام شده است. در پژوهش حاضر، فراوانی و ساختار جمعیتی زنبورهای پارازیتوئید شب پرواز خانواده‌ی Ichneumonidae در سطح زیرخانواده در ارتفاعات جنوب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، 8 منطقه‌ی متفاوت جغرافیایی از ارتفاع 10 تا 2000 متر از سطح دریا شامل بندرعباس (ارتفاع 10 متر)، فورگ (ارتفاع 800 متر)، رستاق (ارتفاع 1100 متر)، داراب (ارتفاع 1100 متر)، جنت‌شهر (ارتفاع 1150 متر)، حاجی‌آباد (ارتفاع 1200 متر) و کوهستان و بادامه (2000 متر) انتخاب گردیدند. در هر منطقه، سه تله‌ی نوری نصب گردید و از ابتدای اسفندماه 1394 تا پایان اردیبهشت ماه 1395 به‌‌صورت هفتگی نمونه‌های جمع‌آوری شده مورد بررسی قرار گرفت. سپس نمونه‌های جمع‌آوری شده در هر منطقه و تله در سطح زیر خانواده، با استفاده از مشخصات ریخت شناسی بیرونی مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده نشان داد که گونه‌های هشت زیر خانواده از زنبورهای خانواده‌یIchneumonidae شامل Campopleginae، Cremastinae،Cryptinae ، Diplazontinae،Ichneumoninae ،Mesochorinae ،Ophioninae و Tryphoninae در مناطق مورد مطالعه، فعالیت شبانه دارند. از مجموع 679 فرد جمع‌آوری شده از این خانواده، زیر خانواده-یIchneumoninae با 283 فرد (261 نر و 22 ماده) دارای بیشترین فراوانی در مناطق مختلف مورد مطالعه بود و سپس زیر خانواده‌هایCampopleginae با 120 فرد (92 نر و 28 ماده)،Cryptinae با 111 فرد (91 نر و 20 ماده)، Tryphoninae با 103 فرد (36 نر و 67 ماده)، Ophioninae با 47 فرد (18 نر و 29 ماده)،Mesochorinae با 8 فرد (1 نر و 7 ماده)، Cremastinae با 3 فرد (3 ماده) و Diplazontinae با 4 فرد (4 ماده) در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند. علاوه بر این، منطقه‌ی رستاق با ارتفاع 1100 متر از سطح دریا، دارای بیشترین فراوانی زنبورهای پارازیتوئید این خانواده بود و پس از آن مناطق فورگ (800 متر از سطح دریا) و حاجی آباد (1200 متر ارتفاع از سطح دریا) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در هفته‌ی سوم اسفندماه بیشترین شکار صورت گرفت و پس از آن هفته‌های سوم و دوم فروردین ماه دارای بیشترین میزان شکار بودند. اگر چه در حال حاضر نمی‌توان دلایل تغییرات ترکیب جمعیتی این زیر خانواده‌ها را در ارتفاعات مختلف جنوب ایران به روشنی توضیح داد، اما تغییرات موجود در ترکیب توده-های جمعیتی زنبورهای پارازیتوئید این خانواده در سطح زیر خانواده، در عملکرد زیست بوم‌های مناطق جنوبی ایران بسیار مؤثر است.
کلیدواژه ها