عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹افسون آزادی قورت؛ ²امین صدارتیان جهرمی؛ ³مصطفی حقانی؛ ⁴مجتبی قانع جهرمی

¹دانشگاه یاسوج

²هیأت علمی گروه گیاهپزشکی

³گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

⁴هیئت علمی

کنه‌ی تارتن دولکه‌ای،Koch Tetranychus urticae، از جمله آفات همه‌جا‌زی و با دامنه‌ی میزبانی وسیع می‌باشد که اغلب خسارت اقتصادی قابل توجهی به گیاهان میزبان خود در نقاط مختلف دنیا وارد می‌نماید. از آنجا که مطالعه‌ی پارامترهای زیستی یک آفت روی میزبان‌های مختلف گیاهی نقش مهمی در موفقیت برنامه‌های مدیریتی آن دارد، لذا در پژوهش حاضر اثرات چهار میزبان گیاهی مختلف شامل خیار (رقم نگین)، گوجه‌فرنگی (رقم ایزوبلا)، بادمجان (رقم دلمه‌ای) و ‌هندوانه (رقم کریمسون) روی ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮﻫﺎﻱ زیستی ﺍﻳـﻦ آفت در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1 ± 25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد، دوره نوری 16 ساعت روشنایی و با استفاده از روش تجزیه‌ی جدول زندگی دو جنسی ویژه‌ی سن – مرحله‌ی زیستی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که طول مراحل مختلف رشدی این آفت به‌طور معنی‌داری روی میزبان‌های مختلف مورد مطالعه متفاوت می‌باشد. بیشترین و کمترین طول مراحل مختلف رشدی نابالغ به‌ترتیب روی گوجه‌فرنگی (25/0 ± 09/12 روز) و بادمجان (16/0 ± 34/8 روز) به‌دست آمد. طول دوره‌ی تخمریزی این آفت نیز روی میزبان‌های مختلف به‌صورت معنی‌داری متفاوت بود و مقادیر محاسبه شده‌ی این دوره‌ی زیستی روی خیار، گوجه‌فرنگی، بادمجان و هندوانه به‌ترتیب برابر با 16/1 ± 09/9، 85/0 ± 00/7، 78/0 ± 91/9 و 27/1 ± 19/14 روز ثبت گردید. علاوه بر این، باروری کل کنه‌ی تارتن دولکه‌ای نیز تحت تأثیر ارقام مختلف مورد مطالعه قرار گرفت و بیشترین میزان آن روی بادمجان محاسبه گردید (09/33 ± 88/108 تخم/ماده). بیشترین و کمترین میزان مرگ و میر مراحل نابالغ به‌ترتیب روی گوجه‌فرنگی (05/0 ± 65/0 درصد) و هندوانه (06/0 ± 37/0 درصد) به دست آمد. بیشترین مقدار نرخ خالص تولید مثل (R0) کنه‌ی T. urticae روی هندوانه محاسبه گردید (56/7 ± 20/48 نتاج/فرد) که اختلاف معنی‌داری با سایر میزبان‌ها داشت. بیشترین و کمترین مقادیر نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) کنه‌ی T. urticae به‌ترتیب روی بادمجان (014/0± 248/0 بر روز) و گوجه‌فرنگی (016/0 ± 104/0 بر روز) برآورد گردید. مقادیر محاسبه شده‌ی نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) کنه‌ی T. urticae نیز به طور معنی‌داری تحت تأثیر میزبان‌های مختلف مورد مطالعه قرار گرفت و بیشترین و کمترین مقادیر پارامتر مذکور به‌ترتیب روی بادمجان (017/0 ± 281/1 بر روز) و گوجه-فرنگی (017/0 ± 109/1 بر روز) ثبت گردید. بیشترین و کمترین میانگین طول یک نسل (T) این آفت نیز روی میزبان‌های گوجه‌فرنگی (52/0 ± 81/17 روز) و بادمجان (81/0 ± 97/14 روز) ثبت شد. نتایج به‌دست آمده در پژوهش حاضر حاکی از تأثیر معنی‌دار میزبان‌های مختلف مورد مطالعه بر پارامترهای زیستی کنه‌ی تارتن دولکه‌ای می‌باشد. بر همین اساس، بادمجان و گوجه‌فرنگی به‌ترتیب کمترین و بیشترین اثرات منفی را بر پارامترهای زیستی کنه‌ی T. urticae در شرایط آزمایشگاهی داشتند. نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌تواند در برنامه‌های مدیریتی کنه‌ی تارتن دولکه‌ای مورد استفاده قرار گیرد.

ارقام مختلف گیاهی؛ جدول زندگی دو جنسی؛ مرگ و میر؛ مقاومت