عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

معصومه اعظمی؛ غلام خداکرمیان

یونجه (. (medicago sativa Lبعنوان گیاه علوفه‌ای زراعی، سطح زیر کشت وسیعی در کشور به خصوص در استان همدان دارد. بیماری پژمردگی باکتریایی یونجه ناشی از Clavibacter michiganensis subsp. insidiosus (Cmi)، بعنوان یکی از بیماری‌های مهم یونجه در استان همدان بشمار می‌رود. به علت مخاطرات کاربرد آفت‌کش‌های شیمیایی جدا‌سازی و شناسایی استرین‌های سودوموناس فلورسنت که طیف نسبتاّ وسیعی از متابولیت‌های ضدمیکروبی را تولید می‌کنند، اهمیت بسزایی در برنامه‌های کنترل بیولوژیک دارد .این پژوهش، به منظور ارزیابی تاثیرات آنتاگونیستی بیووار‌های Pseudomonas fluorescens علیه عامل پژمردگی باکتریایی یونجه Cmi انجام شد. برای این منظور، در بهار و تابستان 1394 از خاک رایزوسفری یونجه، از مزارع شهرستان‌های مختلف استان همدان به صورت تصادفی نمونه‌برداری انجام شد. سری رقت از سوسپانسیون خاک تهیه گردید و در نوترینت آگار(NA) کشت شد. کلنی‌هایی که دارای ویژگی‌های مشابه به جنس سودوموناس بودند جدا‌سازی، با کشت روی محیط King’s Bشناسایی و ویژگی های فنوتیپی جدایه‌ها بررسی شد. 150 جدایه‌ی باکتریایی به عنوان سودوموناس فلورسنت شناخته شد. باکتری عامل بیماری نیز از مزارع مشکوک به پژمردگی باکتریایی یونجه جد‌اسازی شد. کلنی‌هایی با شکل و رنگدانه‌ی زرد مایل به نارنجی مشابه به cmi انتخاب و سپس از محیط کشت تشخیصی تری فنیل تترازولیوم کلراید (TTC)استفاده شد. بررسی توان بازدارند‌گی جدایه‌های P. flourescensعلیه باکتری Cmi، به روش کشت سه نقطه‌ای در محیط کشت NA انجام شد. این آزمون، در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. اثر آنتاگونیستی استرین‌ها با اندازه-گیری قطر هاله‌های ایجاد شده، مشخص شد و داده‌ها با نرم‌افزار SASدر سطح احتمال آماری یک درصد آنالیز شد. ارزیابی توان بیو‌کنترلی این استرین‌ها علیه cmi در شرایط آزمایشگاهی نشان داد، اکثر این استرین‌ها، توانایی بازدارند‌گی از رشد باکتری بیماریزا را دارند. استرین‌های H115، C89، C88 به ترتیب با میانگین قطر هاله‌ی 53/4، 20/4، 06/4 سانتی‌متر بیشترین وC 5، E34، D20، به‌ترتیب 03/2، 43/1، 43/1 سانتی‌متر کمترین درصد بازدارند‌گی از رشد را در مقایسه با شاهد داشتند. از بین این جدایه‌ها و بر مبنای آزمون بازدارند‌گی در شرایط آزمایشگاهی و الگوی الکتروفورز پرتئینی، 11 جدایه نماینده برای بررسی گلخانه‌ای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی انتخاب شدند. از این استرین‌ها در آب مقطر سوسپانسیون تهیه شد و به 1/0 = ODرسانده شدند. آزمایش به روش آغشته‌سازی بذر و اضافه کردن سوسپانسیون به گلدان‌های آلوده به عامل پژمردگی یونجه انجام شد. پس از گذشت سه ماه فاکتور‌های رشدی گیاه شامل طول بوته، وزن تر، وزن خشک ساقه و ریشه و شدت بیماریزایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی گلخانه‌ای نشان داد تیمار‌های اعمال شده با استرین های C89، C88، AH563 از شاخص‌های رشدی گیاه و بیو‌کنترلی بالاتری نسبت به شاهد برخوردارند (P<0.05)، بنابراین این استرین‌ها پتانسیل استفاده در برنامه‌ی کنترل بیولوژیکی را دارند و لازم است در شرایط مزرعه نیز کارایی این استرین ها مورد مطالعه قرار گیرند.

سودوموناس فلورسنت؛ کنترل بیولوژیکی؛ پژمردگی باکتریایی یونجه