عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

روح اله شریفی؛ شهلا برزویی

باکتری‌های محرک رشد گیاه با استفاده از سازوکارهای متعدد باعث افزایش رشد گیاه و مقاومت آنها در مقابل تنش‌های زنده و غیر زنده می‌شوند. این باکتری‌ها با تولید سیدروفور، آهن را در دسترس گیاه قرار می‌دهند، فسفات را محلول و قابل جذب می‌کنند و با تولید اکسین رشد گیاه را افزایش می‌دهند. از طرفی این باکتری‌ها با پرایم کردن مسیرهای هورمونی موثر در مقاومت باعث دفاع میزبان در برابر طیف وسیعی از آفات و بیماری‌های گیاهی می‌شوند. در این پژوهش از 15 جدایه باکتری که قبلاً کارایی آنها در افزایش رشد گیاه گوجه فرنگی به اثبات رسیده بود برای مهار گل جالیز در این گیاه استفاده شد. جدایه‌های استفاده شده همه بومی بوده و از ریزوسفر گوجه فرنگی جداسازی شده بودند. در این پژوهش از گل جالیز مصری با نام علمی Phelipanche aegyptiaca و رقم کارون از گوجه فرنگی استفاده شد. نشاءهای گوجه فرنگی با غلظت 109×1 از جدایه‌های باکتری تیمار شدند و در خاک گلدان آلوده به بذور گل جالیز کشت شدند. دو ماه پس از کشت و با ظهور بوته‌های گل جالیز صفات مربوط به رشد گوجه فرنگی و آلودگی با گل جالیز مورد ارزیابی قرار گرفت. بیشترین وزن خشک قسمت‌های هوایی گوجه فرنگی مربوط به جدایه-های B15، B3 و B12 بود. جدایه‌های B1، B4 و B8 بهترین جدایه‌ها در افزایش وزن خشک ریشه بودند. در صفت تعداد گل جالیز جوانه زده 12 جدایه به صورت معنی‌داری تعداد گل جالیز را کاهش دادند. جدایه B6 با کاهش بیش از 70 درصدی تعداد گل جالیز بهترین جدایه بود. تعداد 10 جدایه از 15 جدایه مورد استفاده قادر بودند وزن کل بوته‌های گل جالیز را به صورت معنی‌داری کاهش دهند. جدایه B8 قادر بود وزن خشک بوته‌های گل جالیز را از 15/2 گرم در شاهد به 146/0 گرم کاهش دهد. از جدایه‌های مورد آزمایش دو جدایه B6 و B8 برای بررسی امکان القاء مقاومت علیه گل جالیز انتخاب شدند. القاء مقاومت با استفاده از روش تقسیم ریشه به انجام رسید. در این روش ریشه گیاه در دو گلدان مجزا قرار گرفت که در یک بخش ریشه با جدایه‌های باکتری تیمار شد و در بخش دیگر ریشه در معرض بذور گل جالیز قرار داده شد. در مجموع با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش باکتری‌های محرک رشد نه تنها قادر بودند صفات رشدی گیاه را بهبود بخشند بلکه گیاه را در مقابل علف هرز مهاجم گل جالیز نیز محافظ کردند. انجام مطالعات مزرعه‌ای و توسعه فرمولاسیون مناسب پیش شرط به کار گیری این باکتری‌ها در سطح مزرعه خواهد بود.

افزایش رشد گیاه؛ ریزوباکتری؛ گل جالیز؛ گوجه فرنگی؛ مهار زیستی