زیست‌شناسی زنبور پارازیتوئید Trichogramma brassicae (Hym.: Trichogrammatidae) در شش دمای ثابت و بررسی مدل نرخ ذاتی افزایش جمعیت آن در دماهای مختلف
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
1هیأت علمی گروه گیاهپزشکی
2هیئت علمی
3گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
4دانشجو
چکیده
دما مهمترین فاکتور غیرزنده می‌باشد که کارایی زیستی دشمنان طبیعی مورد استفاده در برنامه‌های مهار زیستی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. زنبور پارازیتوئیدTrichogramma brassicae Bezdenko یکی از مهمترین دشمنان طبیعی مورد استفاده به‌منظور مهار زیستی آفات مختلف گیاهی در ایران (کرم غوزه‌ی پنبه، کرم ساقه‌خوار برنج، کرم سیب، کرم گلوگاه انار و ...) می‌باشد که در پژوهش حاضر اثرات شش دمای ثابت (15، 20، 25، 30، 32 و 1 ± 35 درجه‌ی سلسیوس) بر پارامترهای زیستی آن در شرایط آزمایشگاهی با رطوبت 5 ± 65 درصد و دوره‌ی نوری 14 ساعت روشنایی مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیز داده‌های به‌دست آمده با استفاده از روش تجزیه‌ی جدول زندگی دو جنسی ویژه‌ی سن - مرحله‌ی زیستی صورت پذیرفت. نتایج به‌دست آمده حاکی از تأثیر معنی‌دار دماهای مختلف مورد مطالعه بر پارامترهای زیستی این پارازیتوئید بود. کمترین (02/0 ± 04/8 روز) و بیشترین (03/0 ± 13/23 روز) طول دوره‌ی رشد و نمو مراحل نابالغ این پارازیتوئید به-ترتیب در دماهای 30 و 15 درجه‌ی سلسیوس به‌دست آمد. باروری کل زنبور پارازیتوئید T. brassicae نیز تحت تأثیر دماهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفت و بیشترین میزان این پارامتر در دمای 32 درجه‌ی سلسیوس محاسبه گردید (70/2 ± 53/80 تخم). پارامترهای رشد جمعیت زنبور پارازیتوئید T. brassicae نیز به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر دماهای مختلف قرار گرفت. بیشترین مقدار نرخ خالص تولید مثل (R0) این پارازیتوئید در دمای 32 درجه‌ی سلسیوس (36/5 ± 26/40 نتاج/فرد) ثبت شد. مقادیر محاسبه شده‌ی نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) زنبور پارازیتوئید T. brassicae نیز در دماهای مختلف مورد مطالعه به‌طور معنی‌داری متفاوت بود و کمترین (007/0 ± 053/0 بر روز) و بیشترین (014/0 ± 371/0 بر روز) مقادیر این پارامتر به‌ترتیب در دماهای 15 و 30 درجه‌ی سلسیوس ثبت شد. علاوه بر این، مقادیر محاسبه شده‌ی نرخ ذاتی افزایش جمعیت زنبور پارازیتوئید T. brassicae در دماهای مختلف مورد مطالعه با استفاده از مدل غیر خطی Briere-1 مورد برازش قرار گرفت (AIC = 0624/46-، SSE = 001427/0، R2adj = 997/0). نتایج حاصله نشان داد که آستانه‌ی دمایی پایین (Tmin)، دمای بهینه (Topt) و آستانه‌ی دمایی بالا (Tmax) برای فعالیت تولیدمثلی زنبور پارازیتوئید T. brassicae به‌ترتیب برابر با 05/13، 00/30 و 38/35 درجه‌ی سلسیوس می‌باشد. اثرات معنی‌دار دما بر نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) و متوسط مدت زمان یک نسل (T) زنبور پارازیتوئید T. brassicae نیز مشاهده گردید. بیشترین میزان نرخ متناهی افزایش جمعیت در دمای 30 درجه‌ی سلسیوس ثبت گردید (020/0 ± 45/1 بر روز). بیشترین (04/0 ± 43/24 روز) و کمترین (03/0 ± 56/9 روز) مقادیر محاسبه شده‌ی متوسط مدت زمان یک نسل نیز به‌ترتیب در دماهای 15 و 30 درجه‌ی سلسیوس ثبت شد. نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌تواند به‌منظور افزایش کارایی زنبور پارازیتوئید T. brassicae در برنامه‌های مهار زیستی آفات مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه ها