اثرات زیر کشندگی چندآفت‌کش گیاهی روی شاخص‌های جمعیتی کنه تارتن دو لکه‌ای
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
1دانشگاه زنجان
2هئیت علمی
3مرکز تحقیقات گیاهان دارویی باریج اسانس کاشان
چکیده
کنه تارتن دولکه‌ای Koch Tetranychus urticae یکی از مهم‌ترین آفات محصولات کشاورزی در جهان است. امروزه کنترل این آفت وابسته به استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی است. با توجه به عوارض آفت‌کش‌های مصنوعی در سال‌های اخیر، فرآورده‌های حاصل از اسانس‌های گیاهی به عنوان منابع جایگزین برای کنترل آفات پیشنهاد شده‌اند. در این پژوهش سمیت حاد و مزمن سه ترکیب فرموله شده بر پایه اسانس‌های گیاهی شامل آویشن شیرازی ده درصد، نعناع فلفلی پنج درصد+ روغن کلزا و منتول پنج درصد+ روغن کلزا روی ماده بالغ کنه تارتن دولکه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش‌ها درشرایط دمای 1±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±70 و دوره نوری 8:16 (روشنایی: تاریکی) اجرا شدند. آزمایش زیست‌سنجی به روش غوطه‌وری کنه‌های ماده بالغ (5 ثانیه) در سه تکرار انجام شد. مقدار LC50 سه ترکیب مذکور به ترتیب 8270، 493 و 400 میکرولیتر بر لیتر بدست آمد. جدول زندگی کنه تارتن نیز با استفاده از غلظت 50 درصد کشندگی سه ترکیب فوق روی مرحله ماده بالغ بررسی شد. داده‌ها بر اساس تئوری جدول زندگی دو جنسی، سن- مرحله تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که سه ترکیب فرموله شده منجر به کاهش معنی‌داری در زادآوری به ترتیب 72/34، 61/30، 2/37 تخم به ازای هر ماده و طول عمر کنه‌های ماده بالغ به ترتیب 78/8، 75/8، 04/8 روز نسبت به شاهد 02/77 تخم به ازای هر ماده و 2/16 روز شدند. نرخ رشد ذاتی جمعیت (r) به ترتیب 16/0، 15/0، 17/0روز1-، نرخ خالص تولید مثل (R0) به ترتیب 85/17، 97/20، 92/20 فرد، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) به ترتیب 18/1، 16/1، 19/1 روز1-، متوسط مدت زمان یک نسل (T) به ترتیب 94/17، 53/18، 25/17 روز برای سه ترکیب مذکور بدست آمد. نتایج جدول زندگی نشان داد نرخ رشد ذاتی جمعیت (r)، نرخ خالص تولید مثل (R0) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) به صورت معنی‌داری در ماده‌هایی که با دو اسانس آویشن شیرازی و نعناع فلفلی تیمار شدند، در مقایسه با شاهد به ترتیب 19/0 روز1-، 51/36 فرد، 21/1 روز1- کاهش پیدا کردند. همچنین پارامتر‌های R0 وT به ترتیب 92/20 فرد، 25/17روز در تیمار منتول نسبت به شاهد به ترتیب 51/36 فرد، 51/18 روز کاهش معناداری پیدا کردند. نتایج نشان داد که سه ترکیب فرموله شده اثر منفی بر روی برخی از پارامتر‌های جمعیتی و ویژگی‌های زیستی کنه تارتن داشته و می‌توانند در برنامه کنترل تلفیقی T. urticaa مورد استفاده قرار گیرند. اثرات جانبی این ترکیبات روی گونه های مهم دشمنان طبیعی برای امکان استفاده توام این ترکیبات با عوامل کنترل بیولوژیکی توصیه می شود.
کلیدواژه ها