عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

فاطمه احمدی؛ سعید محرمی پور

بید چغندر قند(Boyd) Scrobipalpa ocellatella یکی از آفات مهم آخر فصل چغندر قند است که موجب کاهش کمی و کیفی محصول می شود. خسارت این آفت در محل جوانه های مرکزی و سر ریشه های گیاه چغندر قند است. با برداشت چغندر قند در آبان ماه ، سر ریشه های حاوی لارو بید چغندرقند در مزارع باقی می مانند. لاروهای سن آخر موجود در سر ریشه ها وارد خاک شده و برای زمستان گذرانی به شفیره تبدیل می شوند. لاروهای سنین پایین تر در صورتی که زیستگاه مناسب و غذای کافی در اختیار داشته باشند، به تدریج با کامل شدن سنین لاروی به شفیره تبدیل می شوند. برای انجام آزمایشات، نمونه ها از مزارع چغندرقند اطراف شهر کرج جمع آوری شد. پرورش حشره در اتاق رشد با دمای ١± ٢٥درجه سانتی‌گراد، رطوبت نسبی ۵±۶۰درصد و دوره روشنایی ١٦ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی انجام شد. به منظور بررسی اثر دما و فتوپریود بر القا دیاپوز بید چغندرقند، 100 عدد تخم همسن از کلونی انتخاب شد و تا ظهور حشرات کامل در دماهای ثابت 15، 18، 20 و 25 درجه سلسیوس و دوره نوری 8، 10، 12، 14 و 16 ساعت روشنایی پرورش داده شد. به طور کلی نتایج نشان می دهد که در دماهای 15 و 18 درجه سلسیوس با دوره نوری 12:12 (روشنایی-تاریکی) به ترتیب موجب القا دیاپوز در 91 و 96 درصد جمعیت شفیره ها می شوند، به نحوی که این شرایط موجب افزایش طول دوره شفیرگی به ترتیب 3 و 4 برابر نسبت به شاهد (16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) در دماهای ذکر شده گردید. در بقیه فتوپریود ها در دماهای 15 و 18 درجه سلسیوس، القای دیاپوز کمتر از 50 درصد بود . دوره نوری 10 ساعت روشنایی در دماهای 15، 18 و 20 درجه سلسیوس به ترتیب موجب القا دیاپوز در 23، 26 و 13 درصد جمعیت شفیره ها می شود. در دوره نوری 8 ساعت روشنایی در دماهای 15 و 18 درجه سلسیوس به ترتیب موجب القای دیاپوز در 14 و 11 درصد جمعیت شفیره ها می شود. نتایج نشان می دهد که تلفیق روز کوتاه و دمای کم شرایط مناسبی را برای القا دیاپوز در این حشره در مرحله شفیرگی ایجاد می کند. لذا برخلاف آنچه تاکنون در منابع علمی ذکر شده است (زمستان گذرانی به صورت لارو سن آخر)، یافته های ما نشان می دهد که مرحله اصلی دیاپوز در بید چغندرقند، مرحله شفیرگی است. در حقیقت لاروهای مشاهده شده در طول دوره زمستان، بخش اندکی از جمعیت را تشکیل می دهند که نتوانسته اند همزمان با برداشت چغندرقند، دوره زندگی خود را کامل نماید. این نتایج برای درک بهتر زیست شناسی بید چغندر قند و تدوین مدیریت این آفت حائز اهمیت است.

زمستان گذرانی؛ تغییر زیستگاه؛ مدیریت آفت