اولین گزارش از بیماری سر ارغوانی سیب زمینی (Stolbur) از استان زنجان
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
فیتوپلاسماها بیمارگرهای گیاهی بدون دیواره سلولی، غیر قابل کشت، محدود به آوند آبکشی از شاخه مولیکوت‌ها هستند که بوسیله حشرات منتقل می‌شوند. آن‌ها با بیماری‌هایی در صدها گونه گیاهی، که بسیاری از آن‌ها به لحاظ اقتصادی مهم هستند، از جمله سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) همراه هستند. بیماری سر ارغوانی سیب زمینی یک بیماری فیتوپلاسمایی است که به طور جدی عملکرد و کیفیت غده سیب زمینی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. داده‌های فعلی حاکی از رخداد بیماری گیاهی مرتبط با فیتوپلاسمای 'Candidatus (Ca.) Phytoplasma solani' از گروه 16SrXII در سیب زمینی به عنوان یک محصول غذایی مهم و کالای صادراتی ایران است. از داده‌های مزرعه‌ای و مولکولی برای شناسایی عامل این بیماری درگیاهان سیب زمینی دارای علایم در استان زنجان استفاده شد. در بازدیدهای سال 1394 از مزارع سیب زمینی استان زنجان، علائم سر ارغوانی سیب زمینی مشاهده شد. بارزترین علائم عبارت بودند از ریز برگی، کاهش فاصله‌ی میانگره‌ها، ارغوانی شدن اندام‌های انتهایی گیاه، پیچیدگی برگ به سمت بالا، کوتولگی گیاه و تشکیل غده‌های هوایی. به منظور شناسایی عامل بیماری از برگ گیاهان سیب زمینی دارای علایم و بدون علایم دی. ان. ای کل با استفاده از کیت استخراج DNA شماره 1 شرکت دنازیست آسیا استخراج شد. شناسایی اولیه بیماری با روش واکنش زنجیره‌ای پلی مراز با استفاده از آغازگرهای عمومی P1/P7 و آغازگرهای آشیانه‌ای R16F2n/R16R2 (Lee et al. 1998) انجام شد. 5 گیاه سیب زمینی بدون علایم به عنوان شاهد در نظر گرفته شد حضور 'Candidatus (Ca.) Phytoplasma solani' در 5 نمونه از 5 نمونه گیاهان دارای علایم تعیین شد. تکثیر قطعه با اندازه تقریبی 1200 جفت باز از نمونه‌های دارای علائم و فقدان آن‌ها در نمونه سالم نشان دهنده آلودگی گیاهان مورد بررسی به فیتوپلاسما بود. محصول PCR دو مرحله‌ای به صورت مستقیم تعیین ترادف شد. جستجوی BLAST نشان داد که ترادف بدست آمده عامل سر ارغوانی سیب زمینی در زنجان بیشترین شباهت را با Candidatus Phytoplasma solani (Stolbur Group) که متعلق به گروه 16srRNAXII است دارا می‌باشد. این اولین گزارش از بیماری سر ارغوانی در استان زنجان است. وجود فیتوپلاسمای سیب زمینی به طور کلی در زنجان معمول نیست ، نتایج ما نشان دهنده تشخیص اولیه فیتوپلاسما stolbur از روی علایم از قبل مشاهده شده در سیب زمینی است. فراوانی بوته های آلوده و توزیع این بیماری در استان زنجان مشخص نیست. وجود بیماری سیب زمینی stolbur در زنجان یک یافته مهم با پتانسیل عواقب گسترده، نیاز به تحقیقات بیشتر برای تعیین گیاهان منبع ایناکولوم و جمعیت حشره ناقل با هدف ابداع و اجرای راهبرد کنترلی موثر است.
کلیدواژه ها