عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سید عبدالعظیم مرتضوی لاهیجانی؛ حمیدرضا حاجی‌قنبر؛ کریم کمالی

گونه‌های گوناگونی از کنه‌ها از بال‌غشاییان به عنوان همسفر استفاده می‌‌کنند که تعدادی از آن‌ها از کنه‌های خانواده Scutacaridae (Acari: Prostigmata) می‌باشند. کنه‌های خانواده Scutacaridae همه‌جازی بوده و معمولا در خاک، کودهای دامی، کمپوست، لانه جانوران کوچک و به صورت همسفر با حشرات یافت می‌شوند. تاکنون حدود 750 گونه در قالب ۳۰ جنس و زیرجنس از این خانواده توصیف شده که بیش‌تر آن‌ها بر اساس ماده بالغ بوده است. این کنه ‌ها عموما بدنی پهن و لاک‌پشتی‌شکل و اندازه‌ای بین 120 تا 370 میکرومتر دارند. جنسImparipes Berlese, 1903 در منطقه پالئارکتیک دارای ۴ زیرجنس و بیش از ۷۴ گونه است. کنه‌های این جنس در خاک، بقایای گیاهی و در لانه حشرات و پستانداران کوچک زندگی می‌کنند و معمولا به صورت همسفر در ارتباط با مورچه‌ها و گونه‌های مختلف زنبورهای بالاخانواده َApoidea و خانواده Sphecidae و به ندرت در ارتباط با سن‌های خانواده Reduviidae گزارش شده‌اند. طی نمونه-برداری‌های انجام شده در سال 1392 و به منظور مطالعه فون کنه‌های هترواستگمای مرتبط با حشرات در شهر لاله‌زار (استان کرمان)، کنه Imparipes (Imparipes) tenuis Mahunka, 1981 از داخل شیشه‌ای حاوی تعدادی مورچه که به وسیله آسپیراتور جمع‌آوری شده بودند، به دست آمد. کنه ‌ها با استفاده از لاکتوفنول شفاف و سپس با استفاده از محلول هویر از آن‌ها اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. خصوصیات مورفولوژیکی با استفاده از میکروسکوپ نوری (Olympus BX51) مجهز به فازکنتراست و لوله ترسیم بررسی شد. این کنه بیش‌ترین شباهت را به گونه‌های I. (I.) imaginatus (Mahunka, 1981)، I. (I.) brevitarsus Ebermann, 1981 و I. (I.) inopinatus Mahunka, 1972 دارد. ماده بالغ گونه I. (I.) tenuis با توجه به وجود ناخن در پیش‌پنجه پای چهارم و عبور نکردن موی u” از انتهای پیش‌پنجه پای چهارم از گونه I. (I.) brevitarsus ، با توجه به کوتاه‌تر بودن موی c1 از d، مساوی بودن طول موی f و h1 و بلندتر بودن طول موی 4a نسبت به ps1 از گونه I. (I.) imaginatus و با توجه به کوتاه‌تر بودن پیش‌پنجه پای چهارم و کوتاه‌تر بودن موی f نسبت به e از گونه I. (I.) inopinatus مجزا می‌شود. این کنه پیش از این فقط از کشور مجارستان و در ارتباط با لانه مورچه‌ها گزارش شده است. بنابراین این اولین گزارش از رابطه همسفری این کنه با مورچه‌ها می‌باشدو هم‌چنین اولین گزارش از وجود این کنه در منطقه خاورمیانه است.

همسفری؛ مورچه؛ بال‌غشائیان