عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

جعفر ابراهیمی‌فر؛ ارسلان جمشیدنیا؛ حسین اللهیاری

سفیدبالک گلخانهTrialeurodes vaporariorum (Westwood) (Hem., Aleyrodidae) یک آفت مهم و کلیدی در دنیا است که به اکثر گیاهان گرمسیری و نیمه گرمسیری خسارت وارد می‌کند. زنبور پارازیتویید (Hym., Aphelinidae) delhiensis Mani Eretmocerus یک گونه‌ی سین اویژنیک و بکرزای ماده‌زا می‌باشد و پوره‌های سفیدبالک گلخانه را پارازیته می‌کند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی واکنش تابعی زنبور پارازیتویید E. delhiensis روی سفیدبالک گلخانه با تغذیه از دو گیاه گوجه فرنگی رقم سوپرچِف (Solanum lycopersicum L. Cultivar Super-Chief) و گیاه کاهوی وحشی (Lactuca serriola L.) در هشت تراکم‌ 2، 4، 8، 16، 32، 64، 100 و 120 از پوره‌های سنین سوم سفیدبالک گلخانه در برگ گیاه انتخاب گردید. برای تراکم‌های 2، 4 و 8 تعداد 12 تکرار و برای سایر تراکم‌های هفت تکرار استفاده شد. هر برگ حاوی پوره‌ی سن سوم روی کاغذ صافی مرطوب (برای جلوگیری از خشک‌شدن برگ) در ظروف پتری هشت سانتی‌متری قرار گرفت. سپس یک زنبور پارازیتویید E. delhiensis با کمتر از 24 ساعت عمر روی برگ‌های آلوده به آفت داخل ظروف پتری در هر تراکم رهاسازی شد. درب پتری‌ها سوراخ و با پارچه توری پوشانده شد و بعد از 12 ساعت زنبور پارازیتویید حذف گردید و در نهایت میزان پوره‌های پارازیته ‌شده (بر اساس وجود نقاط سیاهرنگ در سطح شکمی پوره‌ها) به علاوه میزان پوره‌های تغذیه شده (بر اساس خروج همولنف از بدن پوره‌ها) در هر تراکم روی هر گیاه به تفکیک ثبت گردید. برای برازش داده‌ها از مدل راجرز استفاده گردید. تمام آزمایش‌ها در شرایط کنترل شده در دمای 1 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره نوری 16:8 ساعت (تاریکی: روشنایی) در اتاقک رشد انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون لجستیک نشان داد که واکنش تابعی روی هر دو میزبان گیاهی از نوع دوم بود و نوع واکنش تابعی تحت تاثیر میزبان قرار نگرفت. مقدار نرخ حمله (a) برای زنبور پارازیتویید E. delhiensis روی گیاه گوجه فرنگی و کاهوی وحشی به ترتیب 07/0 و 09/0 بر ساعت و زمان دستیابی (Th) آن به ترتیب 4043/0 و 4053/0 ساعت برآورد شد. به دلیل این که بین حدود بالا و پایین پارامترهای نرخ حمله و زمان دستیابی روی دو میزبان گیاهی همپوشانی وجود داشت، در نتیجه این پارامترها روی هر دو میزبان با هم تفاوت معنی‌دار آماری نداشته و تحت تاثیر میزبان قرار نگرفتند. بر اساس نتایج این تحقیق، زنبور پارازیتویید E. delhiensis علاوه بر پارازیتیسم، از طریق تغذیه از میزبان نیز ‌می‌تواند جمعیت میزبان را تنظیم کند، بنابراین می‌تواند جهت مدیریت و کاهش جمعیت سفیدبالک گلخانه مورد استفاده قرار گیرد.

زمان دستیابی؛ کنترل بیولوژیک؛ نرخ جستجو؛ میزبان گیاهی