عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

فاطمه کافی فراشاه؛ حسین فرازمند؛ رضا وفایی شوشتری؛ غلامرضا گل محمدی؛ علی محمدی پور

س سن گندم Eurygaster integriceps Puton (Hemiptera:Scutelleridae)، یکی از عوامل اصلی محدودکننده تولید گندم در ایران است.تغذیه از برگ، دانه و ساقه توسط پوره‌ها و حشرات کامل منجر به ایجاد خسارت کمی و کیفی زیادی به محصول گندم می‌شود. متاسفانه استفاده از آفت‌کش‌ها مهمترین راه کنترل این آفت می‌باشد، بنابر این یافتن راه‌هایی که استفاده از سموم را محدود کند مورد توجه است . ترکیبات موثر بر رشد حشرات با دخالت در سیستم غدد اندوکرین باعث بر هم زدن سطح طبیعی هورمون‌ها می شوند. ماده ضد هورمون جوانی که از گیاه Ageratum houstonianum Mill بدست آمده، پریکاسنI ‌‌نامیده می‌شود.پریکاسن، مهارکننده هورمون جوانی، روی غدد آلاتا اثر سمیت سلولی داشته و منجر به مرگ سلول‌های تولیدکننده هورمون جوانی می‌شود. در این تحقیق اختلالات مرفولوژیکی ایجاد شده توسط پریکاسنI (7-متوکسی-2و2-دی متیل-3-کورمن) بر روی تخم و پوره‌های سنین چهارم و پنجم سن گندم بررسی شد. آزمایش‌ها در دمای1±26درجه سلسیوس، رطوبت نسبی5±55درصد و شرایط نوری8 : 16 [L;D] صورت گرفت. در این بررسی نمونه‌های تخم به روش غوطه وری و پوره‌ها به روش موضعی و توسط سرنگ همیلتون به میزان یک میکرولیتر روی سطح پشتی حلقه سوم قفسه سینه هر حشره تیمار شدند. دامنه غلظت‌های پریکاسنI در حلال استن برای زیست‌ سنجی بر روی تخم شامل 50000،20000،10000،5000،1000 پی‌پی‌ام، بر روی پوره‌های سن چهارم شامل 50000،40000،30000،20000،10000 و بر روی پوره‌های سن پنجم شامل 50000،40000،32000،25000،20000 پی‌پی‌ام بودند. برای بررسی اثر پریکاسن بر روی گیرنده‌های حسی شاخک و قطعات دهانی، از میکروسکوپ الکترونی استفاده شد. میزان LC30 و LC50 برای تخم شامل8500 و 14400، برای سن چهارم 20000 و40000 و سن پنجم 30000 و50000 پی‌پی‌ام برآورد گردید. تغییرات مرفولوژیکی در نمونه هایی که از تخم تیمارشده به وجود آمده بودند، شامل تغییر شکل دربال‌ها، بالپوش‌ها، ایجاد سپرچه‌های بسیار بزرگ و بدشکل در سن پنجم پورگی و در مواردی حفظ کوتیکول قدیم بود. همچنین تغییرات ایجاد شده در حشرات کاملی که پوره سن 4 و 5 آنها تیمار شده بود، شامل ایجاد سپرچه بدشکل، نمو نامناسب بخش های انتهایی بدن و ایجاد بد شکلی بود. علاوه بر این در نتیجه بر هم خوردن توازن هورمونی، فرم های بینابین پوره-حشره کامل (شبه بالغ) مشاهده شد. بررسی گیرنده‌های حسی، تغییرات مختلفی از قبیل کاهش تعداد گیرنده‌ها روی شاخک و همچنین باقی ماندن پوسته سن قبل بر روی آنها را نشان داد. پریکاسن نه تنها باعث ایجاد بدشکلی در حشرات هدف شد بلکه با تاثیر بر روی گیرنده های حسی به دلیل اختلال در ارتباطات شیمیایی، روی واکنش‌های رفتاری حشرات نیز تاثیر گذاشت

سن گندم؛ پریکاسنI؛ گیرنده حسی