عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹مهرداد منافی شبستری؛ ²یوبرت قوستا؛ یونس رضایی دانش

¹دانشگاه ارومیه

²دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه

قارچ‌ها جز بزرگی از فلور میکروبی خاک را تشکیل می‌دهند که شامل پوده‌‌زی‌ها، همزیست‌های میکوریز و انگل‌‌هایی از همه گروه‌های اصلی قارچی می‌باشند. قارچ‌های خاک به طور عمده به دلیل اهمیتی که در کشاورزی، صنعت، محیط زیست و پزشکی دارند، مورد توجه قرار گرفته‌اند. تمامی گروه‌‌های اصلی قارچ‌ها مانند زیگومیکوتا در مفهوم کلی، آسکومیکوتا، بازیدیومیکوتا و نیز فرم‌های غیر‌جنسی آن‌ها را می‌توان از خاک جدا‌سازی نمود. در این بین، هیفومیست‌‌ها به دلیل پراکنش وسیع جغرافیایی و تنوع گونه‌ای اهمیت بیشتری دارند. دریاچه ارومیه از جمله مناطقی است که محدوده‌ای از شرایط طبیعی (نرمال) تا شرایط خارج از محدوده‌های طبیعی (فرانرمال) محیطی را نشان می‌دهد. به دلیل تغییرات اقلیمی رخ داده در منطقه و کاهش سطح آب دریاچه و به تبع آن تشکیل ریزگرد‌های نمکی در نواحی اطراف دریاچه انتظار می‌رود در سال‌‌های آتی در جمعیت موجودات زنده ساکن در این منطقه تغییرات عمده‌ای رخ دهد، لذا شناسایی و حفاظت از این تنوع زیستی دارای اهمیت زیادی است. به منظور مطالعه تنوع زیستی قارچ‌های هیفومیست در خاک نواحی اطراف دریاچه ارومیه، 24 نمونه خاک از عمق 15-10 سانتی‌متری خاک در تابستان و پاییز سال 1393 جمع‌آوری گردید. کشت نمونه‌های خاک با استفاده از روش پخش ذرات خاک در تشتک‌های پتری حاوی محیط‌های کشت عصاره سیب‌زمینی-دکستروز-آگار، عصاره مالت-آگار و گلوکز-پپتون-عصاره مخمر-آگار صورت گرفت. در مجموع تعداد 450 جدایه قارچی جداسازی و با روش‌های تک هاگ کردن و یا برداشتن نوک ریسه خالص‌سازی شدند. شناسایی قارچ‌ها بر اساس صفات ریخت‌شناختی و با استفاده از منابع معتبر قارچ‌شناسی انجام گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تنوع قابل توجهی در قارچ‌های خاک این منطقه وجود دارد. تعداد 31 گونه قارچی متعلق به 12 جنس شناسایی شد. گونه‌های شناسایی شده شامل Acremonium larvarum، Acrostalagmus luteoalbus، Alternaria arborescens، A. atra، A. chartarum، A. consortialis،A. chlamydospora ، A. chlamydosporigena، A. infectoria، A. malorum، A. mouchacca، A. tenuissima، A. phragmospora، Aspergillus calidoustus، A. fumigatus، A. persii، A. leporis، A. niger،A. stellatus ، Bipolaris spicifera، Boothiella tetraspora، Chaetomium globosum، Chaetomium sp. 1، Chaetomium sp. 2، Cladosporium cladosporioides، C. herbarum، Curvularia inaequalis، Metarhizium anisopliae، Paraconiothyrium africanum، Trichoderma harzianum و T. longibrachiatum بودند. چهارده گونه شامل Alternaria arborescense، A. chartarum، A. infectoria، A. mouchacca، A. tenuissima،A. phragmospora، Aspergillus calidoustus، A. fumigatus، A. stellatus، Boothiella tetraspora، Chaetomium globosum، Cladosporium herbarum، Curvularia inaequalis و Paraconiothyrium africanum برای مایکوفلور خاک در ایران جدید بوده و 3 گونه شامل Alternaria arborescens، A. infectoria و Paraconiothyrium africanum برای اولین بار از خاک در دنیا جداسازی و گزارش می‌شوند. بیشترین فراوانی مربوط به گونه Alternaria chlamydospora و کمترین فراوانی مربوط به گونه‌های Cladosporium herbarum و Curvularia inaequalis بود.

قارچ‌های خاک؛ فلور قارچی؛ ورکاپ؛ تاکسونومی