عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سید احسان ترابی؛ خلیل طالبی؛ مسعود احمدزاده؛ احمد علی پوربابایی

دیازینون از پرمصرفترین آفت‏کش‏ها در مزارع برنج شمال کشور محسوب می‏شود که به دلیل استفاده بی رویه، اثرات مخربی بر محیط زیست گذاشته است. مطالعه بر روی کینتیک تجزیه آفت‏کش‏ها اطلاعات مفیدی در زمینه پیش بینی رفتار آن‏ها در محیط ارایه می ‏دهد. در این تحقیق، کینتیک تجزیه دیازینون در خاک مزارع برنج در غلظت 150 میلی‏گرم بر کیلوگرم و در تیمار پی در پی خاک با این آفتکش مورد بررسی قرار گرفت. انکوباسیون در شرایط آزمایشگاهی (دمای 25 درجه سلسیوس و محیط تاریک) و در سه تکرار انجام شد. چهار مدل کینتیکی مرتبه اول ساده (SFOK)، مرتبه نیم، مرتبه دوم، مرتبه اول دو نمایی (FODED) و مرتبه اول دو بخشی (FOTC) بر داده‏ های حاصل از تجزیه برازش داده شدند. مقایسه نکویی برازش مدل‏ها با استفاده از پارارمترهای آماری همچون جمله ضریب تبیین (r2)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، ضریب جرم باقی‏مانده (CRM) و معیار اطلاعات آکاییک (AIC) انجام شد. زمان‏های تجزیه 50% و 90% برای دیازینون در تیمارهای مختلف بر اساس مدل انتخابی برتر محاسبه گردیدند. بر اساس نتایج، بهترین برآزش روند تجزیه دیازینون در خاک توسط مدل مرتبه اول دو نمایی شکل گرفت. بر اساس این مدل، تجزیه آفت‏کش در خاک در دو مرحله و با دو سرعت انجام می‏شود. بخش اول حشره‏ کش تیمار شده که در فاز محلول قرار دارد، تحت تاثیر عوامل تجزیه کننده با سرعت بیشتری تجزیه شده و بخش دوم جذب ذرات خاک شده و با سرعت کمتری کاهش می‏یابد. در تیمار اول و دوم خاک با دیازینون، تجزیه همراه با یک مرحله درنگ ابتدایی همراه بود و طبق پارامترهای بدست آمده از مدل دونمایی، تنها بخش کمی از آفت‏کش به صورت فاز محلول و با سرعت بالا تجزیه گردید ( به ترتیب 96.62 و 84.16 میلی‏گرم بر کیلوگرم با ثابت‏های سرعت سرعت 0.96 و 0.76 روز-1). بر همین اساس، زمان‏های تجزیه 50% و 90% در دو تیمار اول و دوم به ترتیب معادل 5.07، 29.70 و 2.03، 21.60 روز بدست آمد. در تیمار سوم خاک با آفت‏کش، مرحله درنگ حذف شده و بخش بیشتر غلظت اعمال شده به خاک در فاز محلول تجزیه گردید (134.97 میلی‏گرم بر کیلوگرم با ثبات سرعت 0.3 روز-1) و تنها بخشی کمی (4.86 میلی‏گرم بر کیلوگرم) در حالت فاز جذب شده و با سرعت تجزیه پایین (17-10×5 روز-1) قرار گرفت. این امر باعث کاهش زمان تجزیه 90% به 9.95 روز گردید. بر اساس نتایج این تحقیق، پارامترهای بدست آمده از مدل کینتیک دونمایی به خوبی قادر به توصیف رفتار تجزیه دیازینون در خاک بودند و پتانسیل بروز پدیده تجزیه تسریع شده این حشره ‏کش در اثر تیمار پی در پی خاک با آن را نماینگر ساخت. نتایج این تحقیق می‏تواند در مدیریت استفاده از این آفت‏کش جهت به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی آن موثر باشد

دیازینون؛ کینتیک مرتبه اول ساده؛ کینتیک مرتبه نیم؛ کینتیک مرتبه دوم؛ کینتیک مرتبه اول دو نمایی؛ کینتیک مرتبه اول دو بخشی