عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

زیبا حکمت؛ آزاده زاهدی گلپایگانی؛ علیرضا صبوری؛ سپیده عسکریه یزدی

کنه‌های شکارگر برای استفاده بهینه از منابع اطلاعاتی فراوانی که در ارتباط با شکار (کنه تارتن،Tetranychus urticae) موجود است به صورت ذاتی، از طریق نشان گذاری و یا با تنظیم آگاهانه رفتارشان به واسطه مواد فرار بویایی مرتبط با شکار، غذای خود را پیدا می کنند. در این پژوهش توانایی تجزیه و تحلیل ذاتی این مواد فرار در دو گونه کنه شکارگر (McGregor) Neoseiulus californicus و Neoseiulus barkeri (Hughes) پرداخته شد. برای این منظور از دستگاه بو سنج Y شکل استاندارد مجهز به فلومتر هات‌وایر و سه منبع مواد فرار شامل گیاه آلوده به کنه تارتن (محیط آشنا)، گیاه گوجه فرنگی سالم (محیط ناآشنا) و هوای پاک (شاهد) استفاده شد. کنه‌های شکارگر در دو حالت بی تجربه نسبت به مواد فرار ( با پرورش روی کنه های تارتن، T. urticae شسته شده بدون حضور گیاه روی کاغذ صافی از مرحله تخم تا کنه بالغ) و با تجربه (پرورش روی گیاه لوبیای آلوده به کنه تارتن ) آماده شدند. برای هر دو گونه ی شکارگر دو ساعت گرسنگی در نظر گرفته شد. برای هریک از دو گونه شکارگر ، آزمون بوسنجی به صورت دریافت مواد فرار از سمت گیاه آشنا در برابر شاهد و همین‌طور از سمت گیاه آشنا در برابر گیاه ناآشنا در دو حالت با تجربه و بی تجربه در نظر گرفته شد. آزمون در سه تکرار مستقل (هر یک 11 تا 15 تکرار ) و در شرایط کنترل شده (دمای C˚1± 25 رطوبت 5%±60 ، 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) و تجزیه و تحلیل نتایج با آزمون نکویی برازش در نرم افزار اکسل انجام شد. افراد با تجربه هر دو گونه (McGregor) Neoseiulus californicus و Neoseiulus barkeri (Hughes) در هر دو آزمون بو سنجی به طور معنی داری مواد فرار محیط آشنا را نسبت به بازوی مقابل ترجیح دادند (01/0P < ). این در حالی است که افراد بی تجربه هر دو گونه شکارگر، با وجود گرایش معنی دار (01/0P = ) به سمت گیاه لوبیای آلوده (محیط آشنا) در برابر هوای پاک (شاهد)، قادر به تمایز گیاه لوبیای آلوده به کنه تارتن در مقابل گیاه گوجه فرنگی سالم (ناآشنا) نبودند (05/0P > ). نتایج، حاکی از قابلیت پاسخ ذاتی (به نسبت محدود) در هر دو گونه شکارگر نسبت به مواد فراری است که از گیاه لوبیای آلوده به کنه تارتن دریافت می شود. تحقیقات در رابطه با دامنه یادگیری ذاتی در گونه های مختلف فیتوزئید و احتمال بروز پاسخ آگاهانه (ارتباط محرک و پاسخ) ادامه دارد.

واژگان کلیدی: یادگیری؛ کنه شکارگر؛ پاسخ بوسنجی