عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

فائزه طاوسی اجود؛ حسین مددی

امروزه اهمیت تولید قارچ و مصرف آن در جیره‌ی غذایی انسان بر همگان شناخته شده است. قارچ‌های خوراکی منبع غنی از مواد غذایی به‌ویژه پروتئین‌ها، اسیدهای چرب غیراشباع، فیبرها و ویتامین‌ها می‌باشند. در این بین، قارچ دکمه‌ایی که رایج‌ترین آن گونه Agaricus bisporus Lange می‌باشد بیشترین درصد سطح زیر کشت را به خود اختصاص می‌دهد. این محصول در معرض آسیب گونه‌های مختلفی از آفات و عوامل بیماری‌زاست که درمیان آن‌ها، دوبالان خانواده Sciaridae بویژه پشه‌ی Lycoriella auripila Winnertz از آفات مهم این محصول به‌شمار می‌رود. با توجه به اهمیت ایمنی غذایی در تولیدات قارچ خوراکی، استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک اهمیت دوچندان می‌یابد که در این میان بیمارگرهای حشرات به دلیل کاربرد ایمن از جایگاه مناسبی برخوردار هستند. قارچ بیمارگر Metarhizium anisopliae به عنوان عامل بیماری موسکاردین سبز آفات، یکی از گونه‌های شناخته شده بیمارگرهای قارچی است و نقش مهمی در کنترل بیولوژیک آفات دارد. این قارچ امروزه به عنوان حشره کش‌زیستی به صورت تجاری تولید و عرضه می‌گردد. در پژوهش حاضر بیماریزایی قارچ M. anisopliae روی لاروهای سن دوم پشه‌ی سیارید به روش اسپری کردن انجام شد. ابتدا نمونه‌های بالغ حشرات نر و ماده پشه سیارید توسط آسپیراتور از کارگاه پرورش قارچ همدان جمع‌آوری شدند و جهت پرورش به اتاقک کشت و ظروف استوانه یی تهویه دار حاوی کمپوست قارچ به ابعاد 18 × 18 سانتی‌متر منتقل شدند. پرورش حشرات طی چندین نسل ادامه یافت. آزمایش در اتاقک رشد در دمای 1±23 درجه سلسیوس، رطوبت 5± 60 درصد و شرایط 24 ساعت تاریکی روی کمپوست قارچ در ظروف پلاستیکی (4 × 7× 7سانتیمتر) بررسی شد. به منظور تامین رطوبت، کف ظروف توسط مخلوطی از گچ پاریس و زغال چوب (به نسبت 7 به 1) پوشیده شد. غلظت‌های مورد استفاده عبارت بود از 103،104 ،105 ،106، 107 و 108 اسپور در میلی‌متر قارچ بیمارگر که همراه با تیمار شاهد مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در 15تکرار و حضور 15 لارو سن دو سیارید انجام شد. شمارش تلفات به فاصله زمانی هر 24 ساعت تا 12روز ادامه یافت. نتایج‌ پژوهش حاضر نشان داد که غلظت‌ های مذکور به ترتیب تلفاتی برابر با 65/1± 89/12، 64/2± 56/19،53/4 ± 55/39، 83/4 ± 50/47، 30/3± 32/69 و 43/1± 78/85 درصد ایجاد کردند. مقدار LC50برای قارچ نیز (105 × 67/3) اسپور بر میلی ‌لیتر برآورد شد. یافته‌های این پژوهش تایید کرد که کاربرد این بیمارگر می‌تواند نتیجه مطلوبی در برنامه های مدیریت آفات قارچ‌های خوراکی داشته باشد و نیازمند تحقیقات بیشتر به منظور بهبود کاربرد است.

کلمات کلیدی: قارچ دکمه‌ایی؛ Metarhizium anisopliae؛ پشه سیارید