عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

غلامرضا گل محمدی؛ مسعود امیرمعافی؛ مهدی دسترنج

سن گندم مهم‌ترین آفت مزارع گندم و جو در ایران هست. حشره‌کش‌های پایروتیروئیدی و ارگانوفسفره سال‌هاست که در مبارزه با این آفت مورداستفاده قرارمی‌گیرند. در میان حشره‌کش‌های مورداستفاده برای سن گندم فنیتروتیون و دلتامترین بیشترین کاربرد را دارند. لذا در تحقیق اخیر حساسیت دو جمعیت ورامین (تحت فشار سمپاشی چند نوبت) و جمعیت حساس گنبد (عدم سمپاشی) نسبت به این دو آفت کش مورد بررسی قرار گرفتند. هدف از مطالعه حاضر تعیین مقاومت احتمالی به حشره‌کش‌های در مناطق مورد مطالعه بود. حشرات کامل از مناطق تابستان گذران ورامین و گنبد جمع‌آوری‌شدند. زیست‌سنجی‌ها با استفاده از روش قطره گذاری در سطح شکمی سن‌های بالغ تابستان‌گذران انجام شد. گروه شاهد فقط با استون تیمار شدند. حشرات پس از تیمار در شرایط آزمایشگاهی با دمای 24±24 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±60 درصد نگه‌داری شدند و 24 ساعت بعد مرگ‌ومیر آن‌ها ثبت شد. بنابر نتایج، مقادیر LD50 فنیتروتیون برای حشرات نر و ماده جمعیت گنبد به ترتیب برابر 2/26 و8/26میکروگرم به ازای حشره برآورد شد. این مقادیر برای جمعیت ورامین به ترتیب 135 و 11/157 بودند. مقادیر LD50 حشره‌کش دلتامترین در جمعیت گنبد برای حشرات نر و ماده به ترتیب 025/0 و 158/0 میکروگرم به ازای حشره بود، درحالی‌که برای جمعیت ورامین این مقادیر به ترتیب 47/0 و 75/1 برای حشرات کامل نر و ماده برآورد گردید. با توجه به نتایج ذکرشده، حساسیت دو جمعیت مورد بررسی به دلتامترین بسیار بالاتر بود. نسبت مقاومت جمعیت ورامین نسبت به گنبد برای دلتامترین در نرها 11 و در مادها 18 برابر و در مورد فنیتروتیون بترتیب 2/5 و 8/5 برابر برآورد گردید. .این نسبت برای حشره کش فنیتروتیون در جمعیت ورامین نسبت به گنبد در نر و ماده به ترتیب 1/5 و 9/5 بود. به‌طور کلی علی رغم حساسیت بالاتر جمعیتها به حشره کش دلتامترین، میزان مقاومت نسبی به دلتامترین بیشتر از فنیتروتیون می‌باشد. که ناشی از نوع ترکیب و نحوه اثر آن است، نسبتهای مقاومت در جمعیت ورامین نسبت به گنبد در مورد حشرات نر و ماده بترتیب 92/18 و 6/11 برابر است. این امر احتمالاً به دلیل کاربرد زیادتر این ترکیب در سال‌های اخیر برای کنترل سن گندم است. با توجه به این نتایج پیشنهاد می‌شود که توجه جدی در مورد استفاده از حشره‌کش‌های با نحوه اثر متفاوت برای کنترل آفت سن گندم است تا روند شکل‌گیری مقاومت را به تأخیر انداز در این راستا ضروری است حشره کش‌های جدید با نحوه عمل متفاوت مورد آزمایش قرار گیرند

فنیتروتیون؛ دلتامترین؛ مقاومت؛ سن گندم