عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

نغمه افشاری؛ رقیه همتی

باقلا (Vicia faba L.) از خانواده لگومینوز (Leguminosae) یکی از منابع غذایی مهم در جهان از جمله ایران می‌باشد. قارچ Fusarium avenaceum (Fr.) Sacc. تلئومورف:(Gibberella avenacea) یکی از گونه‌های مهم جنس فوزاریوم است و در آب و هوای معتدل، جزء مهم‌ترین گونه‌های بیماری‌زا در جنگل‌ها و محیط‌های کشاورزی به‌خصوص در حبوبات و غلات است. اینوکولوم این قارچ در بقایای محصول و در خاک باقی مانده و ممکن است به سوختگی گیاهچه و پوسیدگی طوقه منجر شود. این قارچ بعد از آلودگی باعث ایجاد علائم در طوقه به علت اختلال در عملکرد آوند‌های چوبی ساقه می شود که ممکن است علائم به همان ناحیه محدود شود یا منجر به توقف رشد گردد. این بیماری بر روی باقلا در ایران اولین بار در سال 1393 از مزارع باقلا در منطقه طارم استان زنجان گزارش شد. خسارت قابل توجه این بیمارگر منجر به محدود شدن کشت باقلا در منطقه طارم در سال‌های اخیر گردیده است. به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی جدایه‌های این بیمارگر، طی فروردین و اردیبهشت ماه 1394، از مزارع باقلا در شهرستان طارم نمونه‌برداری انتخابی به عمل آمد و گیاهان دارای علائم پژمردگی و بوته میری به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از خالص‌سازی و جدا‌سازی جدایه‌های قارچی، تعداد 30 جدایه از قارچ F. avenaceum به‌دست آمد. DNA ژنومی استخراج شد و سپس کمیت و کیفیت DNA استخراج شده با استفاده از اسپکتروفتومتر بررسی شد. دو آغازگر RAPD (P1, UBC77) و سه آغازگر ISSR (N-379, N-380, N-381) بر‌اساس توانایی آن‌ها برای تولید باند‌های پلی مورفیک و مشخص از بین چندین آغازگر در طول واکنش زنجیره‌ای پلی مراز انتخاب شده و در (PCR) برای همه‌ی جدایه‌ها استفاده شدند. محصول حاصل از تکثیر روی ژل آگارز 5/1 درصد تفکیک وتوسط رنگ اتیدیوم بروماید رنگ آمیزی گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار NTSYSpc-2.02e انجام شد و دندروگرام با استفاده از روش UPGMA بر اساس ضریب تشابه جاکارد تشکیل شد. ضریب تشابه بین جدایه‌ها از 41/0 تا 98/0 بود. با توجه به نتایج حاصل از خوشه‌بندی، جدایه‌ها بر‌اساس ضریب تشابه 75 درصد در پنج گروه قرار گرفتند که در بین آن‌ها سه گروه تک جدایه‌ای بودند.، اغلب جدایه‌ها در یک گروه 23 عضوی قرار گرفتند که نشان دهنده تنوع ژنتیکی کم می باشد. با توجه به نادر بودن تولید مثل جنسی این قارچ چنین نتیجه‌ای قابل انتظار است. فاز تلئومورف F. avenaceum تنها دو بار در جهان گزارش شده است. در ضریب تشابه 98 درصد جدایه‌ها در 28 دودمان کلونی گروه‌بندی شدند. مطالعات بیشتری بر روی جدایه‌ها به‌منظور بررسی تولید مثل جنسی و تنوع بیماری‌زایی بر روی باقلا و دیگر میزبان‌ها لازم است.

پژمردگی؛ حبوبات؛ دودمان کلونی؛ فوزاریوم