عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

زهره نسیمی

بیماری سوختگی غلاف برنج توسطRhizoctonia solani AGI- IA ایجاد می‌شود و بعد از بلاست برنج مهمترین بیماری‌ قارچی این گیاه در سراسر جهان است. لکه‌های حاصل از این بیماری به سرعت در گیاه گسترش می‌یابد و در نهایت منجر به مرگ گیاه می‌شود. به دلیل تنوع ژنتیکی زیادِ بیمارگر، دامنه‌ی میزبانی وسیع، توانایی بیمارگر در بقای طولانی در خاک و پائین بودن سطح مقاومت ذاتی در ارقام برنج، کنترل بیماری بلایت غلاف برنج دشوار است. به همین دلیل استفاده از عوامل القاکننده‌ی مقاومت برای مدیریت این بیماری می‌تواند مفید باشد. با توجه به این‌که گیاهان مایه‌زنی شده با قارچ‌های اندوفیت نظیر Piriformospora indica در مقایسه با گیاهان عاری از اندوفیت علیه استرس‌های زنده و غیرزنده مقاوم‌تر هستند، این پژوهش با هدف بررسی امکان القاء مقاومت توسط P. indica در برنج علیه R. solani انجام شد. سوسپانسون کلامیدوسپورِ P. indica (با غلظت 106 کلامیدوسپور در میلی‌لیتر) برای مایه‌زنی گیاهچه‌های دو هفته‌ای برنج استفاده شد. ریشه‌ی گیاهچه‌ها در سوسپانسیون کلامیدوسپور فرو برده شد و سپس به گلدان‌های حاوی خاک استریل منتقل شد. پس از گذشت دو هفته از مایه‌زنی با P. indica، گیاهچه‌های چهار هفته‌ای با R. solani مایه‌زنی شدند. خلال دندان‌های استریلِ مایه‌زنی شده با R. solani در محیط کشت سیب‌زمینی دکستروز آگار به عنوان مایه‌ی تلقیح استفاده شدند. خلال‌دندان‌های مایه‌زنی شده در پائین‌ترین غلاف برگ در پنجه‌ی اصلی قرار داده شدند. به منظور بررسی پاسخ‌های دفاعی گیاه، تجمع H2O2 توسط رنگ‌آمیزی با 3، 3- دی‌آمینوبنزیدین درسلول‌های گیاه ردیابی شد و فعالیت آنتی‌اکسیدانت‌هایی مانند سوپراکسیددسموتاز و گایاکول پراکسیداز در گیاه مایه‌زنی شده باP. indica ، R. solani، P. indica-R. solani و شاهد در بازه‌های زمانی مختلف (6، 24، 48 و 72 ساعت پس از مایه‌زنی) به ترتیب در طول موج-های 560 و 470 نانومتر اندازه‌گیری شد. آنالیز آماریِ شاخص‌های زیستی مانند رشد طولی و وزن تر و خشکِ بخش هوایی و ریشه‌، افزایش قابل توجه توده‌ی زیستی در گیاهان مایه‌زنی شده با P. indica و R. solani- P. indica را در مقایسه با گیاهان مایه‌زنی شده با R. solani و گیاهان شاهد نشان ‌داد. نتایج این مطالعه نشان داد که کلونیزاسیون ریشه‌ی برنج توسط P. indica منجر به افزایش رشد برنج، تاخیر در فرایند آلودگی R. solani و کاهش شدت بیماری بلایت غلاف می‌شود که مرتبط با کاهش تولید H2O2 و افزایش فعالیت سوپراکسید دسموتاز می‌باشد. با توجه به ضرورت کاهش استفاده از سموم شیمیایی، می‌توان با استفاده از P. indica در خزانه‌ی برنج، سطح تولید محصول و مقاومت به بیماری‌ سوختگی غلاف را افزایش داد.

واژه‌های کلیدی: آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت؛ اندوفیت؛ عوامل القاکننده‌ی مقاومت