عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

علی صفایی فراهانی؛ سید محسن تقوی

سوختگی باکتریایی لوبیا که توسط Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli (Xap) ایجاد می‌شود، یکی از مهم‌ترین بیماری-های اثرگذار در قابلیت تولید لوبیا می‌باشد. در سال‌های اخیر، کنترل بیمارگرهای گیاهی به وسیله ترکیبات شیمیایی به دلیل هزینه‌ بالا و اثرات قابل توجه محیطی آن‌ها، محدود شده است. از سوی دیگر، القای مقاومت در برابر تعداد زیادی از بیمارگرها با استفاده از عوامل القاکننده، امکان اجرای روش‌های جایگزینی را برای مدیریت بیماری‌های گیاهی گشوده است. مقاومت اکتسابی سیستمیک، شناخته‌ شده‌ترین نوع مقاومت سیستمیک القایی است که در افزایش بیان تعدادی از ژن‌های دفاعی وابسته به مسیر سالسیلیک اسید و ژن‌های مرتبط با بیماری‌زایی نقش دارد. هدف این پژوهش، بررسی اثرات سالسیلیک اسید خارجی روی شدت بیماری سوختگی باکتریایی لوبیا بود. همچنین به منظور افزایش یافته‌های ما در مورد مکانیزم‌های احتمالی دخیل در مقاومت القا شده به وسیله سالسیلیک اسید، بیان ژن‌های سوپراُکسید دیسموتاز، مالات‌ دی‌هیدروژناز و فنیل‌آلانین ‌آمونیالیاز نیز بررسی شد. برای بررسی اثر مستقیم احتمالی سالسیلیک اسید روی رشد Xap در شرایط آزمایشگاهی، رشد باکتریایی در محیط کشت نوترینت براث دارای سالسیلیک اسید با غلظت 2/0 میلی‌مولار با محیط کشت بدون سالسیلیک اسید مقایسه شد. جمعیت باکتریایی با اندازه گیری میزان ضریب جذب نوری در طول موج 600 نانومتر پس از 3، 6، 9 و 24 ساعت تعیین شد. در آزمون‌ in vivo، سالسیلیک اسید در غلظت 2/0 میلی‌مولار روی برگ‌های گیاهان دو هفته‌ای افشانده شد. آب مقطر استریل نیز به عنوان کنترل مورد استفاده قرار گرفت. 24 ساعت پس از پیش‌تیمار با سالسیلیک اسید یا آب، سوسپانسیون باکتری روی برگ‌ها افشانده شد. گیاهان در دمای 28 درجه سِلسیوس با 16 ساعت نور روزانه و رطوبت نسبی 70 درصد نگهداری شد. جمع آوری برگ‌ها در 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از مایه‌زنی بیمارگر صورت گرفت. پس از استخراج آراِن‌اِ و سنتز سی-دی‌اِن‌اِ، بیان ژن‌های مورد نظر به وسیله qRT-PCR محاسبه شد. علایم بیماری در 10، 15 و 20 روز پس از مایه‌زنی رتبه دهی شد. تجزیه و تحلیل آماری با آنالیز واریانس با استفاده از نرم-افزار SAS انجام شد. نتایج به دست آمده از اندازه گیری میزان ضریب جذب نوری در طول 600 نانومتر در مقایسه با کنترل، نشان دهنده عدم تاثیر مستقیم ضدباکتریایی سالسیلیک اسید روی Xap بود. نمونه‌های پیش‌تیمار شده با سالسیلیک اسید (سالسیلیک اسید/Xap) نسبت به شاهد (آب/Xap)، کاهش معنی‌داری در رتبه بیماری در روزهای 10، 15 و 20 پس از مایه‌زنی بیمارگر نشان دادند. همچنین در طول مقاومت افزایش یافته لوبیا علیه Xap، ژن‌های سوپراُکسید دیسموتاز، مالات‌ دی‌هیدروژناز و فنیل‌آلانین ‌آمونیالیاز بیتشر بیان شدند. داده‌های ما نشان‌دهنده نقش مسیر وابسته به سالسیلیک اسید در کاهش شیوع سوختگی باکتریایی لوبیا می‌باشد که می‌تواند در برنامه‌های مدیریت بیماری در نظر گرفته شود.

سوختگی باکتریایی؛ سالسیلیک اسید؛ سوپراُکسید دیسموتاز؛ مالات‌ دی‌هیدروژناز؛ فنیل‌آلانین آمونیا-لیاز