عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

حجت‌اله محمدی؛ الهام کرمی

شهر سی‌سخت با 1100 هکتار تاکستان در دامنه‌های غربی دنا، از پتانسیل بسیار خوبی برای تولید انگور برخوردار است. کرم خوشه خوار انگور، Lobesia botrana Den. & Schiff.، مخرب‌ترین آفت انگور در این منطقه می‌باشد و از زمان شکل گرفتن گل تا زمان برداشت میوه با تغذیه از خوشه‌ی انگور، تنیدن تار، آلوده کردن محصول به فضولات و رشد قارچ‌های ساپروفیت به این محصول خسارت فراوانی وارد می‌کند. علیرغم سه تا چهار نوبت مبارزه‌ی شیمیایی، جمعیت این آفت در این منطقه همواره بالا و خسارت آن بسیار شدید است که این امر تا حدی ناشی از عدم تعیین دقیق زمان مبارزه علیه این آفت می‌باشد. در این تحقیق نخست، با استفاده از تله‌ی فرومونی تعداد نسل، بازه‌ی زمانی ظهور شب‌پره‌های هر نسل و همچنین اوج پرواز آن‌ها در این منطقه تعیین و سپس مناسب‌ترین زمان مبارزه شیمیایی برای هر نسل پیش‌بینی گردید. دو سال پیاپی (1391 و 1392) در شهر سی‌سخت سه ایستگاه انتخاب و در هر ایستگاه، سه تله‌ی فرومونی در تاج درختان انگور در ارتفاع 5/1 متری نصب شدند. تله‌ها هر پنج روز یک بار بازدید و تعداد شب‌پره‌های به دام افتاده یادداشت شد. کپسول فرمونی و کفپوش چسپناک تله‌ها هر پانزده روز یک بار جایگزین می‌شد. نتایج به دست آمده از سه محل در دو سال به خوبی تایید کننده‌ی یکدیگر بودند به طوری که نمودار روند نوسانات جمعیت آفت در دو سال با هم کامل همپوشانی و تطابق داشتند. سه پیک مشخص جمعیت در طی فصل بیانگر این بود که آفت در این منطقه دارای سه نسل در سال بوده و شب‌پره‌های آن‌ها به ترتیب از اواسط فروردین تا اوایل خرداد (به مدت 60 روز)، از اواخر خرداد تا اوایل مرداد (به مدت 45 روز) و از اواسط مرداد تا اواخر شهریور (به مدت 45 روز) پدیدار شدند. اوج پرواز نسل‌ها به ترتیب اواسط اردیبهشت، اواسط تیر و اواخر مرداد تا اوایل شهریور رخ داد. تراکم جمعیت و بازه‌ی زمانی ظهور شب‌پره‌ها در نسل اول نسبت به دو نسل دیگر همواره بالاتر و طولانی‌تر بود که بی‌اطلاعی باغداران نسبت به مکان و مرحله‌ی زمستان گذران آفت و عدم مبارزه با نسل سوم را می‌توان از دلایل اصلی آن دانست. مناسب‌ترین زمان مبارزه علیه کرم خوشه خوار انگور در این منطقه را می‌توان با توجه به دو عامل اوج‌های پرواز پیدا شده در این مطالعه یعنی حدود اواسط اردیبهشت، اواسط تیر و اواخر مرداد تا اوایل شهریور و نوع سم مورد استفاده برای کنترل آفت، پیش‌بینی و تنظیم کرد.

تعداد نسل؛ فرومون؛ کنترل؛ نوسانات جمعیت