عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

محسن عبدالهی؛ کامبیز مینایی؛ محمود عالیچی؛ هادی آتشی؛ سعید عشقی

شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی، (Meyrick) Tuta absoluta، یکی از مهم‌ترین آفات گیاه گوجه‌فرنگی است که روی دیگر گیاهان خانواده‌ی بادمجان‌سانان نیز، تغذیه می‌کند. این شب‌پره بومی قاره‌ی آمریکای جنوبی است و در ایران و چندین کشور دنیا وجود دارد. لاروهای این حشره خسارت شدیدی روی برگ‌ها و میوه‌ها ایجاد می‌کنند. این آفت می‌تواند بین 10 تا 12 نسل در سال تولید کند. بسیاری از منابع نشان می‌دهند که این آفت به حشره‌کش‌ها مقاومت نشان داده است. بنابراین روش‌های موثر جایگزین برای کنترل این شب‌پره ضرورت دارد. از مواد طبیعی مانند کائولین می‌توان برای دورکنندگی، اختلال و کاهش تخم‌ریزی استفاده کرد. در این پژوهش که در شرایط گلخانه انجام شد، اثر سه سطح کائولین فرآوری‌شده (WP %95)، (بسته بندی شده شرکت پردیس)، (5/2، 5 و 5/7 درصد) و تیمار شاهد روی تخم‌گذاری حشرات کامل شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی آزمایش شد. غلظت‌های مختلف، در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار روی بوته‌های گوجه‌فرنگی )هیبرید 08 F1 Tomato تولیدی شرکتCanyon Seed ایتالیا) با ارتفاع هر بوته حدود 25 سانتی‌متر انجام شد. سپس 150 عدد حشره کامل شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی در پنج قفس مجزا با استفاده از روش انتخاب و عدم انتخاب میزبان، رها شدند. 30 حشره کامل (18 ماده و 12 نر) در هر قفس ( ابعاد 90 ×90×70 سانتی‌متر)، که در هر کدام از قفس‌ها، سه تیمار کائولین و شاهد وجود داشتند، استقرار یافتند. پس از 48 ساعت، تعداد تخم‌های حشرات ماده، روی سایر اندام‌های هوایی گیاه در زیر بینوکولار شمارش شدند. درصد بازدارندگی تخم‌ریزی برای این آفت نیز محاسبه شد. پس از شمارش تخم‌ها، بار دیگر گیاهان برای 18 روز به قفس‌ها منتقل شدند. پس از گذشت زمان، تعداد لاروهای مشاهده شده در هر تیمار با هدف اثر کائولین بر تفریخ تخم‌ها و رشد و نمو لاروها شمارش شد. آنالیز داده‌ها در نرم‌افزارهایSAS و R براساس روش پارامتریک و ناپارامتریک صورت گرفت. براساس نتایج به-دست آمده، گیاهانی که با غلظت‌های مختلف کائولین تیمار شده بودند، برای حشرات کامل خاصیت بازدارندگی تخم‌ریزی داشتند و این بازدارندگی با گیاهان شاهد تفاوت معنی‌داری را نشان داد. میانگین بازدارندگی تخم‌ریزی برای تیمار شاهد و کائولین 5/2، 5 و 5/7 درصد، به ترتیب، (90/5±00/0)، (90/5±38/73)، (90/5±36/74) و (90/5±33/83) درصد محاسبه شد. به نظر می‌رسد، وجود لایه نازکی از کائولین روی اندام‌های هوایی و برگ‌ها، باعث کاهش تخم‌ریزی آفت شده است. میانه‌های تعداد لاروهای مشاهده شده در تیمارهای دارای کائولین و شاهد با هم تفاوت معنی‌داری نداشتند. با توجه به نتایج به‌دست آمده، از کائولین 5/2 درصد می‌توان برای دورکنندگی و کاهش تخم‌ریزی آفت شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی استفاده کرد.

کائولین؛ دورکنندگی؛ بازدارندگی تخم‌ریزی؛ شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی؛ Tuta absoluta