عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

بهرام شریف نبی؛ ناهید جوادی

متوسط عملکرد بادام ( Prunus amygdalus L.) در کشور در مقایسه با سایرکشورهای جهان بسیار کم بوده و کاهش عملکرد باغ-های بادام تا حدی ناشی از بیماری‌هایی است که منجر به بروز علائمی چون ضعف، زوال و در نهایت خشکیدگی درخت می‌شود. از طرفی مهم‌ترین عامل زوال و مرگ درختان بادام در استان اصفهان عوامل بیماریزای خاکزاد است که در بین آنها عوامل پوسیدگی طوقه و ریشه اهمیت ویژه‌ای دارند. در این پژوهش 13 جدایه از قارچ‌های عامل پوسیدگی ریشه و طوقه از باغ‌های بادام استان اصفهان از خاک، طوقه و ریشه جداسازی شدند. خصوصیات مرفولوژیک قارچ‌های جداشده روی محیط کشت‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. پرگنه روی محیط کشت PCA دارای الگویی پراکنده و به شکل گل داوودی بود. رشد متوسط روزانه 3/13 میلی‌متر اندازه‌گیری شد. آماس ریسه به صورت گرد و انتهایی و به قطر 8/28 میکرومتر تشکیل شد. اسپورانژیوم‌ها تخم مرغی در قاعده گرد و معمولاً با یک پاپیل انتهایی مشخص تشکیل شدند. اسپورانژیوم‌ها 7/26×5/28 میکرومتر اندازه‌گیری شدند. ااگونیوم کروی با میانگین اندازه 7/18 میکرومتر بود. آنتریدیوم بلند و استوانه‌ای شکل بود. اسپورانژیوم‌ها پس از بالغ شدن به طور مستقیم تندش کرده که در این صورت لوله یا لوله‌های تندش از جدار آن‌ها خارج شد. اما در اکثر اوقات بصورت غیرمستقیم و بعبارت دیگر با تولید زئوسپور تندش می‌یابند. زئوسپورها به بیرون از اسپورانژیوم راه می‌یابند و در داخل وزیکول قرار گرفته و با پاره شدن غشا زئوسپورها آزاد شدند. پس از آزادسازی زئوسپورها، اسپورانژیوم‌های جدید با پرلیفراسیون میانی توسعه می‌یابد. دمای کمینه برای این قارچ 2 درجه سلسیوس، دمای بهینه 30 درجه سلسیوس و بیشینه دمای رشد 35 درجه سلسیوس اندازه گیری شد. پس از استخراج DNA ژنومی این جدایه‌ها ، تکثیر DNA با جفت آغازگرهای Ph2(F)/ITS4 انجام گردید. نتایج اثبات بیماری‌زایی انجام شده نشان داد تمامی جدایه‌ها پس از 21 روز سبب بروز علائم پوسیدگی روی شاخه‌های بریده بادام شدند. نتایج بررسی‌های مورفولوژیکی، مولکولی و بیماریزایی نشان داد که عامل پوسیدگی طوقه و ریشه بادام در باغ‌های استان اصفهان شبه قارچ‌ Phytopythium litorale می‌باشد. این اولین گزارش از جداسازی Phytopythium از باغ-های بادام است. بیشتر گونه های Phytopythium ساپروفیت های آب و خاک در محیط های مختلف می باشند، هر چند که گونه های بیماریزای گیاهی مانند Pp. litorale عامل گیاهچه میری و پوسیدگی میوه کدو و Pp. helicoides عامل پوسیدگی ریشه و ساقه بگونیا و Pp. vexans عامل پوسیدگی ریشه نیز گزارش شده اند. بادام به عنوان میزبان جدید برای Pp. litorale معرفی می گردد. این شبه قارچ قبلا از ایران فقط از ریزوسفر گیاه Juncus spp. از میانه زنجان گزارش شده است.

بیمارگر خاکزاد؛ ااومیست؛ Prunus amygdalus