عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

لیلا خلقی اشکلک؛ جلال جلالی سندی؛ آرش زیبایی؛ آزاده کریمی ملاطی

پروانه‌ی برگخوار مرکبات (Linnaeus demoleus Papilio) یکی از آفات مهم اقتصادی نهالستان‌ها و درختان جوان مرکبات در بیشتر نقاط ایران و جهان است. به منظور بررسی راهکار های مدیریتی این آفت مطالعه حاضر، تاثیر چهار رقم تجاری مرکبات (پرتقال خونی، والنسیا، لیمو ترش، گریپ فروت) روی بعضی از پارامتر های فیزیولوژیکی این آفت در شرایط کنترل شده‌ی آزمایشگاهی (دمای2±24 درجه‌ی سلیسیوس، رطوبت نسبی % 10±65 و دوره‌ی نوری 8 :16 (تاریکی: روشنایی) ساعت) مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از شاخص تغذیه‌ای واریته و اثرجنس روی رقم‌های مختلف در سن پنجم لاروی مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز داده ها نشان داد که نرخ رشد نسبی (RGR)، کارایی تبدیل غذای هضم شده(ECD) ، نرخ مصرف نسبی (RCR)، کارایی تبدیل غذای خورده شده (ECI) و همچنین قابلیت تقریبی هضم شوندگی(AD) میزبان‌های مختلف با یکدیگر اختلاف معنی‌داری دارند. نتایج حاصل از اثر واریته در شاخص تغذیه نشان می‌دهد که، بیش‌ترین مقدار نرخ مصرف نسبی مربوط به تیمار لیموترش بود. بیش‌ترین نرخ رشد نسبی مربوط به برگ پرتقال‌خونی (03/0±28/1%) و کم‌ترین آن برگ گریپ‌فروت (03/0±99/0%) بود. بیش‌ترین کارایی تبدیل غذای خورده‌شده (43/0±21/26%) و کارایی تبدیل غذای هضم شده (57/0±05/39%) در برگ پرتقال خونی بدست آمد. نتایج حاصل از اثر جنس در شاخص تغذیه نشان داد که ، کارایی تبدیل غذای هضم شده (ECD) نرخ مصرف نسبی (RCR)، کارایی تبدیل غذای خورده شده (ECI) و همچنین نرخ رشد نسبی (RGR) میزبان‌های مختلف با یکدیگر اختلاف معنی‌‌داری ندارند، درحالی‌که شاخص تقریبی هضم شوندگی(AD) بین جنس نر و ماده رقم‌های مختلف دارای تفاوت معنی‌داری بودند. بیش‌ترین فعالیت آنزیم‌های پروتئاز کل با اسیدیته-ی هفت و هشت به ترتیب در لوله‌ی گوارش لاروهای پرورش یافته روی رقم‌های والنسیا و گریپ‌فروت مشاهده شد و بیش‌ترین فعالیت آنزیم‌های لوله‌ی گوارش شامل کیموتریپسین، تریپسین، آمینوپپتیداز، کربوکسی‌پپتیداز، آلفا‌گلوکوزیداز و بتا‌گلوکوزیداز، در لاروهای پرورش یافته روی رقم گریپ‌فروت و الاستاز و لیپاز روی رقم والنسیا و بیش‌ترین فعالیت آنزیم‌های لوله‌ی گوارش آلفا- امیلاز در لاروهای پرورش یافته روی رقم پرتقال خونی و کم‌ترین فعالیت آن مربوط به رقم لیموترش بود. بیش‌ترین مقدار ذخایر انرژی شامل: گلیکوژن و تری‌گلیسیرید‌- لیپاز روی رقم گریپ‌فروت و بیش‌ترین مقدار پروتئین کل روی رقم والنسیا مشاهده شد. بیشترین فعالیت متابولیسم-حدواسط شامل:گاما‌گلوتامیل‌ترانسفراز، لاکتات‌دی‌هیدروژناز، آلانین‌آمینوترانسفراز، آلکانین‌فسفاتاز، اسید‌فسفاتاز روی رقم گریپ‌فروت، ولی بیش-ترین فعالیت آسپارتات‌تراس‌آمینازروی رقم والنسیا مشاهده شد. به طور کلی نتایج نشان داد که لاروها بالا‌ترین کارایی تغذیه‌ای را روی رقم پرتقال‌خونی داشتند و بالا‌ترین فعالیت آنزیم‌های گوارشی، ذخایر انرژی و متابولیسم حدواسط مربوط به رقم گریپ‌فروت بود. نتیجه‌ی تحقیقات حاضر می‌تواندقدم‌های اولیه در توسعه و تکامل روش‌های مدیریت این آفت به حساب بیاید.

برگ‌خوار مرکبات؛ شاخص تغذیه؛ آنزیم‌های بیوشیمیایی