عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

هادی زهدی؛ رئوف کلیایی

عضو هیات علمی

کرم‌خراط Zeuzerapyrina L. (Lep.:Cossidae)ازمهم‌ترین آفات چوب‌خواری است که خسارت زیادی به درختان مثمر بخصوص گردو و سیب وارد می سازد. لارو این آفت دارای رژیم چوب‌خواری بوده و با تغذیه از شاخه‌ها، سبب شکسته‌شدن آن‌ها و خشک شدن درختان می‌شود. به منظور بررسی بیولوژی این آفت در استان کرمان طی سه سال پیاپی، دو باغ گردو به مساحت نیم هکتار در شهرستان بافت که بیش‌ترین سطح زیر کشت گردوی استان را دارد، با آلودگی شدید به کرم خراط انتخاب شد. این دو باغ از هم بیش از 12 کیلومتر فاصله داشتند. در هر باغ تعداد 2 تله فرومونی با فاصله 150 متری از هم، جهت تعیین زمان خروج حشرات‌کامل نصب شد. همچنین در هر باغ تعداد 10 درخت آلوده بصورت تصادفی انتخاب شد و به محض فعال شدن دالان‌های آفت از لحاظ شیره‌دهی، از هر درخت 5 شاخه دارای علائم آلودگی قطع و به آزمایشگاه منتقل شد. با شکافتن دقیق این شاخه‌ها، لاروهای این آفت از درون شاخه‌ها استخراج شده و سن لاروهای استخراج شده بر اساس قطر کپسول سر تعیین شد. شروع تخم‌ریزی و زمان خروج لاروهای سن اول و نفوذ آن‌ها به شاخه‌ها، با بازدید‌های منظم تعیین شد. درآزمایشگاه با نگهداری تعداد 100 عدد تخم تازه گذاشته شده در دو دمای 25 و 30 درجه سانتی‌گراد، دوره جنینی این آفت تعیین شد. با جمع‌آوری تعدادی از لاروهای سن آخر این آفت از تنه درختان گردو از باغ‌های انتخاب شده (11 عدد) و نگهداری آن‌ها در آزمایشگاه، طول دوره‌شفیرگی، طول‌عمر حشرات‌کامل و تعداد تخم گذاشته شده در دمای 25 درجه سانتی‌گراد تعیین شد. نتایج نشان داد که در استان کرمان و در طی زمان اجرای این تحقیق، شروع خروج حشرات‌کامل هفته آخر اردیبهشت ماه بود. عمده تخم‌ریزی حشرات‌ماده در کنار جوانه‌ها و در شاخه‌های یکساله مشاهده شد. در آزمایشگاه طول دوره رشد و نمو جنینی این آفت در دمای 25 درجه سلسیوس 19/0± 46/11 روز و در دمای30 درجه 12/0±22/7 روز ، درصد تلفات تخم در این دو دما بترتیب 7/10 و 13/15 درصد، تعداد تخم یک پروانه ماده 27±503 عدد، مدت زمان شفیرگی 2/1± 7/14 روز و طول عمر حشره 3/1±4/6 روز تعیین شد. از بین 14 لارو خارج شده از تنه ها در اول بهار، تعداد 9 عدد لارو سن 4 و تعداد 5 عدد لارو سن هفت بود که می‌تواند نشان دهنده دو سال یک نسلی بودن این آفت در منطقه مورد بررسی باشد. فعالیت سن شکاری Orius niger(Wolff) (Hem., Anthocoridae) روی سر‌شاخه‌های آلوده به لارو سنین اولیه این آفت مشاهده شد. یک عدد سن شکاری در شرایط آزمایشگاه و درون ظروف پرورش به ابعاد 12×10 سانتی‌متری توانست 01/40 درصد لاروهای سن اول این آفت را از بین ببرد اما پیشنهاد می گردد کارایی این دشمن در شرایط طبیعی نیز مورد بررسی قرار گیرد.

بیولوژی؛ کرم خراط؛ استان کرمان؛ دشمن طبیعی