عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مهیار مبصری؛ مجید پدرام؛ ابراهیم پورجم

نماتد‌های Xiphinema americanum-group، متعلق به خانواده Longidoridae، از انگل‌های خارجی ریشه گیاهان بوده و به -طور عمومی به نماتدهای خنجری معروف هستند. گونه‌های این گروه با تغذیه مستقیم از سلول‌های ریشه باعث آسیب به طیف وسیعی از محصولات کشاورزی شده و برخی گونه‌ها با انتقال نپوویروس‌ها، آسیب‌های ثانویه نیز به محصولات وارد می‌کنند. از ویژگی‌های منحصر به فرد اعضای این گروه در مقایسه با سایر گونه‌های Xiphinema ها، می‌توان به اندازه کوچک‌تر بدن، شکل مخروطی دم، داشتن باکتری‌های همزیست اجباری در داخل بدن و چند صفت دیگر اشاره کرد. باکتری همزیست این گروه از نماتدها متعلق به جنس Xiphinematobacter Candidatus بوده و دیواره آن در مقایسه با دیواره سایر همزیست‌های باکتریایی، از جنس پپتیدوگلیکان معمول نبوده و با توجه به غیر ممکن بودن کشت آن‌ها، اطلاعات زیادی در مورد عملکرد این باکتری‌ها و تاثیر آن‌ها در زیست شناسی میزبان در دسترس نیست. Xiphinematobacter باکتری میله‌ای شکل، گرم منفی، همزیست اجباری داخل سلولی و متعلق به زیرگروه 2 از شاخه Verrucomicrobia است. گونه‌های این جنس باکتریایی در دوران قبل از بلوغ در سلول‌های اپی‌تلیوم روده و پس از بلوغ در تخمدان نماتد‌های ماده ساکن می‌باشند. در این مطالعه، تعداد شش جمعیت از نماتدهای جنس Xiphinema متعلق به گروه americanum که نماینده چهار گونه مستقل از هم بودند، از نظر داشتن همزیست اجباری داخلی مورد بررسی قرار گرفتند. ایزوله‌های انتخاب شده پس از شست و شو و ضدعفونی سطحی، مورد استخراج DNA کل قرار گرفتند. از آغازگرهای عمومی UNIF- UNIRو اختصاصی360F -920R جهت تکثیر ناحیه 16S rDNA و ردیابی باکتریایی همزیست اجباری استفاده شد. توالی‌های DNA پس از مونتاژ، در پایگاه NCBI مورد آزمون جستجوی بلاست قرار گرفتند و باکتری Candidatus Xiphinematobacter sp. از گونه Xiphinema americanum-group sp. جمع‌آوری شده از شهرستان آمل ردیابی شد که مقدار یکسانی توالی (identity) معادل 92 تا 95 درصد با توالی‌های همان جنس باکتریایی (Candidatus Xiphinematobacter) موجود در پایگاه NCBI را نشان داد. در درخت تبارشناسی بیس (Bayes)، این ایزوله یک کلاد خواهری با ایزوله‌هایی از کشورهای چین، برزیل، اسلواکی و استرالیا با احتمال پسین 81/0 تشکیل داد. بر اساس مطالعاتی که تاکنون در مورد این همزیست‌های اجباری وجود دارد، به نظر می‌رسد گونه‌های این همزیست‌ها دارای تخصص میزبانی هستند و به عبارت دیگر، هرگونه از نماتدهای X. americanum-group تنها یک گونه منحصر به خود از باکتری‌های Candidatus Xiphinematobacter را دارا می‌باشند.

واژگان کلیدی: باکتری‌های Verrucomicrobia؛ روش آنالیز تبارشناسی بیس؛ نماتد خنجری