عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

محمد سعید مصدق؛ Peter Stary؛ Mustafa Sharaf؛ شیما محمدی؛ Abdullrahman S. Aldawood؛ ابراهیم تامولی طرفی؛ رضا ابوالفارسی؛ رحیم بهرامی؛ لیلا محسنی؛ ارزو شاهینی؛ فاطمه سیف الهی؛ پگاه سهیلی فر؛ بهناز روان؛ فاطمه علاقمند

مورچه ها عسلک مترشحه توسط شته ها و یا سایر همبالان را برای تغذیه ویا ذخیره جمع آوری می کنند. مهم ترین فایده این همزیستی، حفاظت از شته ها و سایر همبالان در برابر دشمنان طبیعی است. در طی یک بررسی در سال های 94-1392، ارتباط همزیستی بین شته ها، پارازیتویید ها و مورچه های همزیست آنها روی میزبان های گیاهی در استان خوزستان مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه بردای ها از 9 منطقه شمال، جنوب، مشرق ، مغرب و مرکز خوزستان انجام شد. بخشی از قسمت هوایی گیاه آلوده به همراه مورچه های همزیست قطع و درکیسه های پلاستیکی به آزمایشگاه حمل و هرکدام در ظروف پلاستیکی درب دار تهویه دار به ابعاد 10×17×24 سانتی متر به مدت 4 هفته در شرایط آزمایشگاهی نگهداری و شته های بالدار و پارازیتویید ها جمع آوری گردیدند. برای شته های ریشه، تمام گیاه همراه باریشه آلوده به شته و مورچه از زمین خارج گردید. پس از قطع قسمت های هوایی از فاصله 5 سانتی متری طوقه، در شرایط ذکر شده به آزمایشگاه حمل و نگهداری شد. با استفاده از پنس و یا برس مویی، مورچه ها جمع آوری و جهت تشخیص در شیشه های حاوی الکل 75% نگهداری شدند. جمعا 15 گونه مورچه متعلق به 11 جنس و از 3 زیر خانواده Formicinae (7 گونه)، Myrmicinae (7 گونه) و Dolychoderinae (1 گونه) در روی 28 گونه میزبان گیاهی از 18 خانواده جمع آوری و شناسایی گردید. شته های جمع آوری شده 23 گونه متعلق به 12 جنس و 5 زیر خانواده، در حالی که پارازیتویید ها 8 گونه متعلق به 6 جنس از خانواده Braconidae و زیر خانواده Aphidiinae بودند. بیشترین مورچه های همزیست شناسایی شده متعلق به زیر خانواده Formicinae بود، در حالی که مورچه Tapinoma simrothi Krausse, 1911 از زیر خانواده ِDolychoderinae دارای بیشترین پراکندگی همزیستی با 18 گونه متعلق به 11 جنس از شته ها در روی 19 گونه میزبان گیاهی در 5 منطقه از 6 منطقه مورد مطالعه بود. شته های Aphis frangulae (gossypii) Glover Aphis fabae Scop, و Myzus persicae Sulz بیشترین مورچه های همزیست را دارا بودند. گرچه تعداد پارازیتویید های جمع آوری شده زیاد نبود، ولی هریک از گونه ها نظیر Aphidius matricariae Hall , Aphidius plantensis Brethes, Lysiphlebus confusus Temblay et Eady به ترتیب ارتباط زیادی با شته ها و گیاهان میزبان آنها داشتند که میتوانند در کار مبارزه بیولژیک به کار گرفته شوند. از دکتر Nicolas Perez Hidalg از کشور اسپانیا به خاطر تشخیص شته ها سپاسگزاری می شود.

شته؛ مورچه؛ پارازیتویید؛ همزیستی؛ خوزستان