عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

حمزه مفاخری؛ سیدمحسن تقوی؛ احمدرضا قربانی

گال طوقه ناشی از گونه‌های باکتری Agrobacterium یکی از مهم‌ترین بیماری‌های باکتریایی در طیف وسیعی از گیاهان در دنیا می باشد. این بیماری در بیش از 600 گونه مختلف گیاهان از جمله بسیاری علف‌های هرز، درختچه‌ها و درختان یافت شده است. گونه Agrobacterium باعث تولید انواع اوپین‌ها درگیاهان آلوده می شوند که باکتری از آنها به عنوان منبع نیتروژن و کربن استفاده می کند. تا کنون انوع مختلفی از اوپین‌ها مانند ویتوپین، اکتوپین،نوپالین ،اگروپین و مانوپین شناسایی شده‌اند. اعتقاد بر این است که هر جدایه باکتری توانایی سنتز و متابولیسم فقط یک نوع اوپین را دارد. اطلاعات در مورد نوع اوپین تولیدشده در یک مکان جغرافیایی خاص، ممکن است برای برنامه‌های مدیریت مفید باشد. بنابراین ، هدف از این مطالعه تعیین و شناسایی اوپین‌های تولید شده توسط جدایه‌های A.vitis از دو استان جنوب و غرب ایران بود. طی فصل‌های بهار و تابستان 1392 نمونه‌های دارای علائم گال طوقه از باغ‌های انگور استان‌های فارس و کردستان جمع‌آوری شدند. نمونه گیاهی زیر آب شیر شسته شده و به مدت 5 دقیقه در هیپوکلریدسدیم 5./. درصد درصد ضدعفونی و در نهایت سه بار با آب مقطر شسته شدند. سوسپانسیون باکتری بر روی محیط‌کشت نیمه اختصاصی RS کشت داده و در دمای 25 تا 27 درجه نگه داری شدند. پس از ظهور پرگنه تیپیک (مرکز قرمز مات و حاشیه سفید) در محیط کشت‌های فنوتیپی و بیوشیمیایی آنها مورد بررسی قرار گرفت. آزمون بیماری‌زای جدایه‌ها بر روی گیاهان گوجه‌فرنگی(Solanum lycopersicum) و آفتابگردان (Helianthus annuus ) صورت گرفت. اصول کخ انجام گرفت و باکتری از گیاهان مایه زنی شده مجددا جداسازی شد. برای تشخیص مولکولی، آغازگر virD2A/virD2C جهت شناسایی بیمارگر در حد جنس مورد استفاده قرار گرفت. علاوه بر این جفت آغازگر‌های اختصاصی VCF/ VCR و PGF/PGR به ترتیب جهت تشخیص گونه‌های A. tumefaciens و A.vitis مورد استفاده قرار گرفتند. تشخیص ژن‌های سنتز اوپین در بین جدایه‌های A.vitis با استفاده از جفت آغازگرهای VisF/VisR و VisFF1/ R2 انجام شد. نتایج نشان داد که 9/57 درصد از جدایه‌های A. vitis ویتوپین تولید می کنند و 3/26 درصد از آنها اکتوپین و نوپالین تولید می کنند ، در حالی که 8/15 درصد از نمونه‌ها قادر به تکثیر قطعه مورد نظر نبودند و اوپین آنها شناسایی نشد. مطالعات قبلی نشان داد که اوپین غالب جدایه‌های A.vitisجدا شده از شمال ایران ویتوپین می باشد و اکتوپین و نوپالین به مراتب کمتر تولید می شوند.از طرف دیگر جدایه‌های A.vitis در استانهای تهران و قزوین فقط اکتوپین و نوپالین تولید کردند. در نتیجه می توان گفت که تولید اوپین در نتیجه تعامل پیچیده بین میزبان و باکتری می باشد و نوع آن به جدایه باکتری ،گونه و رقم گیاه میزبان ارتباط دارد.

گال طوقه؛ اوپین؛ انگور