عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

آرزو علی پور؛ پژمان خدایگان؛ علی علی زاده

آفت‌کش‌های کشاورزی از ساختار پیچیده مولکولی برخوردارند و به عنوان ابزار قدرتمندی برای تأمین نیازهای غذایی جمعیت در حال رشد جهان، توسعه و کاربرد فراوانی یافته‌اند. مصرف بی‌رویه این مواد را تبدیل به تهدیدی جدی برای محیط‌زیست کرده است. این مواد در شمار مهمترین آلاینده‌های آب‌های سطحی و زیر زمینی هستند. همه ساله مقدار زیادی از آفت‌کش‌ها از طرق مختلف به محیط زیست راه پیدا می‌کنند. این آفت‌کش‌ها با تأثیر بر شرایط خاک، تخریب و کاهش توان زراعی، اثرات مخربی بر کیفیت زندگی انسان می‌گذارند. آفت‌کش‌های فسفره آلی دسته ای از نوروتوکسین‌های بسیار سمی هستند و به علت مسمومیت بالایی که برای حشرات، پستانداران و سایر حیوانات دارند، این ترکیبات، مهارکننده آنزیم استیل کولین استراز و مانع انتقال پیام‌های عصبی هستند. برای حذف این آلودگی‌ها از محیط‌زیست روش‌های مختلفی استفاده می‌شود اما امروزه بکارگیری فنون زیست‌پالایی و استفاده از میکروارگانیسم‌ها به دلیل هزینه‌های کم، سازگاری با محیط‌زیست و بازدهی زیاد به عنوان گزینه مناسبی جهت کاهش و یا حذف این آلاینده‌ها از محیط مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با هدف جداسازی باکتری‌های بومی تجزیه کننده این آفت‌کش از خاک‌های آلوده انجام شد. در این پژوهش، از پساب کارخانجات شیمیایی و خاک‌های کشاورزی آلوده نمونه برداری انجام شد. با استفاده از روش غنی سازی در محیط کشت نمک معدنی همراه با50 میلی گرم بر کیلوگرم آفت‌کش کلرپیریفوس به عنوان منبع کربن، چندین سویه باکتری تجزیه کننده جداسازی شدند. قدرت تجزیه‌کنندگی این باکتری‌ها از طریق کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا مورد بررسی قرار گرفت و سپس شناسایی این باکتری‌ها بوسیله‌ی تست‌های متداول بیوشیمیایی انجام شد. از پساب کارخانجات و خاک کشاورزی، 10 سویه باکتری جداسازی شدند که این سویه‌‌ها از کلرپیریفوس به عنوان منبع کربن و فسفر استفاده می‌نمودند. و نتایج حاصل از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا قدرت تجزیه این آفت‌کش را توسط باکتری‌های تجزیه کننده تأیید نمود. یافته‌های این پژوهش نشان داد که خاک‌های آلوده و پساب کارخانه-جات دارای تعداد زیادی از باکتری‌های تجزیه کننده کلرپیریفوس می‌باشند.همچنین سویه‌های جداسازی شده این آفت‌کش را به عنوان منبع کربن و فسفر مصرف می‌کنند. در غربالگری اولیه 2سویه از میان این سویه‌ها دارای قدرت تجزیه کنندگی بیشتری بودند.و توانستند غلظت آفت‌کش را از غلظت اولیه50 میلی گرم برکیلو گرم در محیط کشت به10میلی گرم برکیلوگرم کاهش دهند. شناسایی این2 سویه‌ بوسیله ویژگی‌های مرفولوژیکی و تست‌های متداول بیوشیمیایی صورت گرفت که این دوسویه بر اساس آزمون‌های بیوشیمیایی انجام گرفته جز باکتری‌های سودوموناس بودند. شناسایی ملکولی این دوجدایه در حال بررسی می باشد. مصرف این ترکیبات از طریق میکروارگانیسم‌ها پدیده مهمی است زیرا از این طریق، ترکیبات سمی حذف شده و آلودگی محیط برطرف می‌شود. نتیجه این مطالعه نشان می‌دهد که این سویه‌ها می‌توانند جهت رفع آلودگی ناشی از آفت‌کش‌های فسفره از جمله کلرپیریفوس مورد استفاده قرار گیرند.

تجزیه زیستی؛ کلرپیریفوس؛ کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا