عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

الهام عشق پور؛ فاطمه شهریاری؛ ابوالقاسم قاسمی

پوسیدگی نرم از بیماری‌های مهم باکتریایی سیب‌زمینی است که سبب فساد غده‌های سیب‌زمینی در مزرعه و به ویژه حین حمل و نقل و در انبار می‌شود و خسارت سنگین به محصول سیب‌زمینی وارد می‌کند و عملکرد آن را کاهش می‌دهد. متداولترین عامل این بیماری باکتری Pectobacterium carotovorum می‌باشد که به دلیل گسترش وسیع عامل بیماری در محیط و حضور بیشتر آن درعدسک‌ها و بافت-های آوندی، مدیریت بیماری دشوار است. در کشاورزی مدرن مقاومت القایی به عنوان ابزار جالب و قابل توجه در مدیریت بیماری‌های گیاهی مطرح شده است. اسید سالیسیلیک با تنظیم سیستم ضد اکسیدانتی نقش مهمی در حفاظت گیاهان از استرس‌های زیستی و غیر زیستی دارد. در این تحقیق اثر اسید سالیسیلیک بر القای مقاومت در غده‌های سیب‌زمینی علیه باکتری Pectobacterium carotovorum در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. پس از توزین غده‌های کامل و ضدعفونی سطحی با اتانول70 درصد به مدت یک دقیقه و دو بار شستشو با آب مقطر سترون، سوراخی به قطر نیم و عمق یک سانتی‌متر در وسط غده‌ها ایجاد شد. سپس 200 میکرولیتر از غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک (صفر، 3/0، 6/0 و 9/0 میلی‌مولار) و بیمارگر ( 107 کلنی در هر میلی لیتر) در سه مرحله زمانی، تلقیح همزمان با بیمارگر، 24 ساعت قبل و بعد از تلقیح با بیمارگر در سه تکرار به حفره‌ها اضافه گردید. غده‌های شاهد فقط با بیمارگر آغشته شدند و غده‌ها ی تیمار شده در دمای 28 درجه سانتی‌گراد به مدت پنچ روز نگه‌داری شدند. سپس شاخص شدت بیماری و درصد کاهش بیماری محاسبه شد و تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده‌های حاصل در نرم افزار Minitab با استفاده از آزمون توکی بر اساس آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. نتایج نشان داد که غلظت‌های مختلف اسید‌سالیسیلیک و زمان‌های مورد استفاده در سطح احتمال یک درصد با هم اختلاف معنی‌دار داشتند. استفاده از غلظت‌های 3/0، 6/0 و 9/0 میلی‌مولار اسید‌سالیسیلیک به طور همزمان و 3/0 میلی‌مولار قبل از تلقیح با بیمارگر تاثیر بیشتری در کاهش بیماری داشته ( به ترتیب 26، 39، 31 و 40 درصد) و با هم اختلاف معنی‌داری نداشتند. همچنین در مرحله‌ی زمانی بعد از تلقیح بیمارگر غلظت‌های مختلف با هم و با شاهد اختلاف معنی‌داری نداشتند و کمترین کاهش را در بیماری ایجاد کردند. با توجه به نقش اسید سالیسیلیک در مقاومت سیستمیک اکتسابی و اثر بخشی علیه بیمارگرهای مختلف و نتایج حاصل از این تحقیق، می تواند استفاده از اسید سالیسیلیک در غلظت 3/0 میلی مولار قبل از تلقیح بیمارگر جهت ایجاد مقاومت القایی در مدیریت این بیماری مورد توجه قرار گیرد. هدف نهایی این روشها کاهش زیان‌های اقتصادی ناشی از بیماری‌های گیاهی با حداقل خسارت به محیط زیست است. از این رو استفاده از القاء مقاومت روشی امید بخش می‌باشد.

استرس‌های زیستی؛ پوسیدگی نرم؛ مقاومت سیستمیک اکتسابی