عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

علی یعقوبی اکبر؛ ابراهیم پورجم؛ مجید پدرام

به منظور شناسایی نماتد های انگل گیاهی در استان خوزستان، در اردیبهشت سال 1392 تعداد 80 نمونه خاک و ریشه از مزارع نیشکر واقع در مراکز کشت و صنعت کارون، هفت ‏تپه و میان ‏آب در نیمه شمالی استان خوزستان جمع‏ آوری گردید. نماتد ها با روش سینی استخراج و با استفاده از روش دگریس کشته و تثبیت شدند. اسلاید های میکروسکوپی موقت و دائم از نمونه‏ ها تهیه شد و جمعیت‏ ها بر اساس خصوصیات ریخت‏ سنجی و ریخت‏ شناسی مورد مطالعه قرار گرفتند. با استفاده از کلید شناسایی گونه‏ های جنس Ditylenchus Filipjev, 1936 که توسط برزسکی (1991) ارائه شده و همچنین بررسی گونه های جنس Nothotylenchus Thorne, 1941، گونه N. antricolus Andrássy, 1961 از میان جمعیت‏ های جدا سازی شده شناسایی شد و برای اولین بار از ایران گزارش می ‏شود. طبق نظر فورچونر و مجنتی (1987) و برزسکی (1991) جنس Nothotylenchus مترادف Ditylenchus می ‏باشد. در این تحقیق، از طبقه‏ بندی صدیقی (2000) و آندراسی (2007) استفاده شد که مطابق آن، دو جنس مذکور از هم جدا و مستقل هستند. این گونه به واسطه داشتن استایلت کوتاه به طول 7-9 میکرومتر، چهار شیار در سطوح جانبی، حباب میانی بسیار تحلیل رفته و فاقد دریچه، حباب انتهایی مری بلند و کشیده و مماس با روده، کیسه عقبی رحم کوتاه و دم بلند و مخروطی با انتهای نوک ‏تیز شناسایی می‏ گردد. همچنین جنس نر این گونه برای اولین بار مطالعه و توصیف می ‏شود و از نظر تمام ویژگی‏ ها به جز ویژگی ‏های مربوط به صفات تولید مثلی با جنس ماده مطابقت دارد. بورسای آن کمتر رشد یافته و فقط منطقه کلواک را می ‏پوشاند و اندازه اسپیکول‏ ها 11 تا 12 میکرومتر است. این گونه به علت دارا بودن حباب میانی تحلیل رفته و حباب انتهایی بلند مشابه با گونه N. cylindricollis Thorne 1941 می‏ باشد که با در نظر گرفتن اندازه بدن کوچک‏تر، شاخص b کمتر، شاخص c کمتر، شاخص V کمتر، اسپیکول کوتاه‏ تر در جنس نر و بورسای کوچکتر که فقط ناحیه کلواک را می‏ پوشاند از این گونه جدا می شود. در مقایسه با شرح اصلی جمعیت مطالعه شده دارای شاخص‏ های b، c و V نسبتا کم‏تر است که با توجه به تفاوت در منطقه جغرافیایی پراکنش و تنوع درون گونه ای قابل اغماض است.

نماتدهای انگل گیاهی؛ نیشکر؛ خوزستان