عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

فیروزه چمن دوستی

پنبه یک محصول استراتژیک مهم است که تنش های زیستی و غیر زیستی جزء عوامل محدود کننده کشت آن محسوب شوند. در این میان پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه ناشی از قارچ Verticillium dahliae مهم می باشد. به همین دلیل تولید گیاهان مقاوم و روش های ارزیابی حساسیت و مقاومت در برابر این بیماری مهم است. در این بررسی برای تولید گیاهان مقاوم در برابر بیماری از روش کشت بافت و نیز بررسی روش استفاده از توکسین قارچ به جای روش معمول (زخمی کردن و تزریق اسپور قار چ). دانه های پنبه رقم ورامین در محیط کشت پایه 0.5MS کشت شدند. پس از گذشت 7 روز برای تهیه ریزنمونه از دانه های رست های سترون استفاده و سپس هورمون های گیاهی مانند BA، KIN، ZE، IAA، IBA و NAA و نیز گلوتامین و آسپاراژین برای تولید گیاهچه های کشت بافتی بیشتر و بهتر آزمایش شدند. بررسی ها نشان داد که 1/0 میلی گرم در لیتر 2,4-D و KIN در محیط های کشت MS همراه با ویتامین های محیط کشت B5 و واکشت نمونه ها در همین محیط کشت پایه همراه با 1 میلی گرم در لیتر گلوتامین و 5/0 میلی گرم در لیتر آسپاراژین و در نهایت محیط بدون هورمون برای تولید گیاهچه های نوپدید از محور های زیرلپه ای از مسیر رویان زایی بدنی و 2 میلی گرم در لیتر BA همراه با 1 میلی گرم در لیتر NAA در همین محیط کشت پایه و ریزنمونه جوانه راسی برای تولید گیاهچه های نوپدید از مسیر تولید کالوس پس از انتقال شاخه های نورسته در محیط کشت ریشه زایی شامل 5/1 میلی گرم در لیتر IBA مناسب ترین محیط ها بودند. برای تولید گیاهچه های حاصل از کشت دانه از روش های معمول کشت دانه در گلدان و گیاهچه های 4 برگی استفاده شد. برای تولید توکسین اقدام به کشت لبه کلنی های جوان کشت های قارچ Verticillium dahliae در محیط کشت زاپک مایع به مدت 3 هفته و سپس عبور محیط های کشت همراه با اسپورها و میسلیوم های قارچ از کاغذ صافی واتمن و سانتریفیوژ با دور 10000 دور در دقیقه به مدت 30 دقیقه ، شد. از آنجا که گیاهچه های تولید شده از مسیر کالوس زایی در مقایسه با گیاهچه های تولید شده با روش رویان زایی قوی تر بودند برای بررسی حساسیت و مقاومت در برابر توکسین قارچ انتخاب شدند. گیاهچه های حاصل از کشت دانه نیز به عنوان شاهد برگزیده شدند. نتایج حاصل از بررسی ها ضمن اثبات برتری روش استفاده از توکسین قارچ نشان داد که گیاهچه های نوپدید پنبه با روش تولید کالوس در مقایسه با گیاهچه های حاصل از کشت دانه در برابر قارچ بیماری زای Verticillium dahliae از مقاومت بیشتری برخوردارند.

پژمردگی ورتیسیلیومی؛ تنوعات سوماکلونی و VD توکسین