عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

الهام سالاری؛ جواد کریمی؛ حسین صادقی نامقی؛ مجید فصیحی هرندی

کرم خراط Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae)، کلیدی ترین آفت درختان گردو در ایران است که به دلیل خسارت شدید، اهمیت آن در سال‌های اخیر افزایش یافته است. نظر به زیستگاه خاص لارو‌های آفت، کاربرد نماتود‌های بیمارگر حشرات (EPNs) در قالب برنامه‌های مدیریت کنترل می‌تواند امید‌بخش یافتن یک روش کنترل کارآمد جهت مبارزه با این آفت باشد. در پژوهش حاضر، کارایی دو گونه نماتود بیمارگر حشرات، Steinernema carpocapsae و Heterorhabditis bacteriophora علیه لارو‌های کرم خراط در شرایط آزمایشگاهی و صحرایی مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از بررسی بیماریزایی دو گونه بیمارگر بر روی آفت در غلظت‌های مختلف (5، 10، 20، 50 و 100 لارو بیمارگر به ازای هر لارو آفت) درون پتری دیش، بیماریزایی این نماتود‌ها علیه لارو‌های آفت در گلدان‌های حاوی نهال درخت گردو در شرایط صحرایی نیز مورد آزمون قرار گرفت. ارزیابی بیماریزایی بر روی نهال‌های آلوده به لارو کرم خراط در غلظت نهایی 60325 لارو عفونت‌زا به ازای هر دالان لاروی در 25 میلی لیتر آب مقطر به صورت تزریق مستقیم به درون دالان ورودی لارو‌ها انجام گرفت. نتایج نشان داد که هر‌دو‌گونه بیمارگر قادر به کاهش جمعیت آفت در تمام آزمایشات آزمایشگاهی و صحرایی بودند. در آزمون پتری دیش میزان تلفات لارو‌ها بطور معنی داری تحت تاثیر گونه بیمارگر (F1, 40 = 3.56, P < 0.05) و غلظت مورد استفاده آن ها (F1, 40 = 49.19, P < 0.0001) قرار داشت. بیشترین میزان تلفات در غلظت 20 لارو بیمارگر به ازای هر لارو آفت، برای S. carpocapsae که دارای رفتار کمین است، با 1/97 درصد تلفات و کمترین آن در غلظت 5 لارو بیمارگر، برای H. bacteriophora با رفتار جستجوگری و ایجاد 20 درصد تلفات در آفت مشاهده شد. این تفاوت در زهرآگینی دو گونه نماتود می‌تواند به استراتژی‌های متفاوت آن‌ها در یافتن میزبان مرتبط باشد. هر دو گونه نماتود سبب ایجاد تلفات بالا در لارو‌های آفت در ارزیابی صحرایی شدند، بطوریکه S. carpocapsae سبب ایجاد 73 درصد و H. bacteriophora سبب 7/66 درصد تلفات در لارو‌های آفت شدند ولی تفاوت معنی داری در میزان تلفات ایجاد شده توسط دو گونه بیمارگر مشاهده نشد (K-W: χ2 = 0.153; df = 1; P = 0.69). پنج روز پس از کاربرد نماتودهای بیمارگر، لارو‌های آلوده آفت درون شاخه‌های نهال گردو مشاهده شدند. تشریح اجساد لارو‌ها آلودگی نماتودی را در آن‌ها تایید نمود. این نتایج بیانگر آنست که نماتود‌های بیمارگر می‌توانند برای کاربرد علیه لارو های Z. pyrina در برنامه های مدیریت تلفیقی این آفت به کار روند. لیکن هنوز یک سوال اساسی در خصوص چگونگی ردیابی لارو های تیمار شده با این بیمارگر ها در تنه های تنومند درختان گردو وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد. بنابراین مطالعات بیشتری جهت یافتن یک استراتژی کاربرد مناسب این عوامل کنترل زیستی در شرایط صحرایی ضروری خواهد بود.

نماتود بیمارگر حشرات؛ Zeuzera pyrina؛ آزمون صحرایی؛ پاتولوژی حشرات