عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

علی یعقوبی اکبر؛ ابراهیم پورجم؛ مجید پدرام

طی نمونه برداری از مزارع نیشکر واقع در ایستگاه‌های کشت و صنعت نیمه شمالی استان خوزستان در اردیبهشت ماه سال 1392، که هدف از آن شناسایی نماتدهای انگل گیاهی و نماتدهای آزاد این مزارع بود، تعداد زیادی نمونه خاک و ریشه جمع آوری گردید و نمونه ها به آزمایشگاه نماتدشناسی دانشگاه تربیت مدرس منتقل گردیدند و تا هنگام استخراج نماتدها، در مکان خنک (cool room) در محیط آزمایشگاه نگهداری شدند. نماتدها با استفاده از روش سینی (Whitehead & Hemming, 1965) استخراج شدند و با استفاده از روش دگریس(De Grisse, 1969) با استفاده از محلول های فیکساتیو شماره یک (1% گلیسیرین، 1% اسید استیک، 10% فرمالین و 88% آب) و دو (5% گلیسیرین و 95% اتانول) و سه (50% گلیسیرین و 50% اتانول) به گلیسیرین منتقل شدند و از آنها اسلایدهای میکروسکوپی دائمی تهیه گردید. بررسی خصوصیات ریخت‌شناسی و انجام ریخت‌سنجی با استفاده از میکروسکوپ نوری مجهز به لوله ترسیم و همچنین میکروسکوپ مجهز به دوربین دیجیتال انجام شد. در بین گونه‌های شناسایی شده دو گونه از نماتدهای آزادزی از خانواده Belondiridae مورد شناسایی قرار گرفتند. گونه اولBelondira paraclava می باشد که برای اولین بار از خاک اطراف ریشه درخت زردآلو در هندوستان شناسایی و توصیف شده است. از ویژگی های بارز این گونه می توان به داشتن طول بدن 1190-1510 میکرومتری، مری به طول 235-262 میکرومتر، حباب انتهایی به طول 90-112 میکرومتر که توسط یک غلاف ماهیچه‌ای احاطه شده است، کاردیای گرد، سیستم تولید مثلی ماده متشکل از یک لوله تناسلی که به سمت عقب بدن امتداد دارد، طول دم برابر با 27-36 میکرومتر و دارای هیالین بزرگ و مشخص است، شاخص a برابر با 8/43-3/53، فرج در فاصله 9/31-5/39 درصد و طول اسپیکول‌ها در جنس نر مساوی 29-36 میکرومتر اشاره کرد. در این مطالعه جمعیت مورد نظر از مزرعه تحت کشت نیشکر واقع در ایستگاه کشت و صنعت کارون جمع آوری و شناسایی گردید. گونه دومDorylaimellus vexator می باشد که اولین بار از دو مزرعه یونجه و پنبه از آفریقای جنوبی شناسایی و توصیف شده است. از مشخصات بارز این گونه می توان به داشتن بدن با طول 990-1087 میکرومتر، استایلت کوتاه به طول 5-7 میکرومتر که تقریبا به طول 75% عرض سر می باشد، مری بلند و کشیده به طول 290-310 میکرومتر که حباب انتهایی آن به طول 162-185 میکرومتر در یک غلاف از ماهیچه‌های مارپیچی احاطه شده است، سیستم تناسلی متشکل از دو لوله تناسلی که به دو طرف بدن کشیده شده‌اند، فرج در فاصله 1/50-8/54 درصد نسبت به طول بدن، همچنین شکل دم مخروطی تا مخروطی کشیده به طول 29-36 میکرومتر اشاره کرد. در این مطالعه، گونه مذکور از مزرعه کشت نیشکر واقع در ایستگاه کشت و صنعت کارون جداسازی و مورد شناسایی قرار گرفت. گزارش هر دو گونه مذکور برای فون نماتدهای ایران جدید می‌باشد.

نماتدهای آزادزی؛ Belondira paraclava؛ Dorylaimellus vexator