عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

وحید ادراکی؛ احسان فاطمی؛ محمود عالیچی؛ مژگان زارعیان؛ حسین میرسعیدی

استفاده از نماتدهای بیمارگر در کنترل آفات در دهه‌ی اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در بین نماتدهایی که جهت کنترل حشرات به کار گرفته شده‌اند، جنس‌های Steinernema و Heterorhabditis، از جمله مؤثرترین عوامل مهار زیستی حشرات هستند. از جمله آفات کلیدی چمن‌کاری‌های سطح شهر شیراز، دو آفت کرم سفید ریشه یا سوسک چمن (Pentadon idiota) و آگروتیس (Agrotis segetum) می‌باشند. طی تحقیق آزمایشگاهی لارو‌های سنین مختلف کرم سفید ریشه و آگروتیس، به صورت نمونه‌برداری‌های مستمر از فضای سبز مناطق مختلف شیراز جمع‌آوری و به آزمایشگاه انتقال یافت. سپس غلظت‌های مختلف از فرمولاسیون‌های تجاری نماتدهای سه گونه‌ی Heterorhabditis bacteriophora، Steinernema carpocapsae و Setinernema feltiae از شرکت Koppert هلند، مطابق روش گلارز و لویس تهیه شد و اثر آن‌ها روی لاروها آزمایش شد. بررسی آزمایشگاهی در شش غلظت و پنج تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی انجام شد. طبق نتایج آزمایشگاهی، جمعیت‌هایی از نماتد که 80 درصد تلفات لاروهای سوسک چمن را باعث شد، برای دو نماتد H. bacteriophora و S. carpocapsae در حدود 104×665 نماتد در متر مربع و برای نماتد S. feltiae در حدود 104×1450 نماتد در متر مربع تعیین شد. جهت برررسی میزان کنترل آفت سوسک چمن در شرایط میدانی از دو روش محلول‌پاشی سوسپانسیون نماتدی به سطح چمن (با غلظت 106×5 نماتد در 1000 لیتر آب، مطابق توصیه‌ی سازنده) و تزریق سوسپانسیون نماتدی به خاک (با غلظت‌های 106 و 106×2 نماتد در متر مربع) استفاده شد. به این منظور قطعات چمن‌کاری در نقاط مختلف شناسایی و با ابعاد یک متر مربع بلوک ‌بندی شد. سپس به تصادف بلوک‌هایی در سه تکرار جهت هر غلظت انتخاب و تعداد کل لاروها شمارش شد. پس از استعمال نماتدها، بررسی بلوک‌های انتخاب شده 48 ساعت، چهار روز، یک هفته،10 روز و دو هفته بعد از کاربرد نماتدها انجام شد. نتایج به دست آمده در شرایط میدانی حاکی از عدم تأثیر روش کنترلی محلول‌پاشی نماتدها در مورد لارو سوسک چمن بود، در حالی که تلفات لارو آفت در روش تزریق جمعیت نماتدی به خاک، برای نماتد H. bacteriophora، 60 درصد در غلظت 106 نماتد در متر مربع و برای S. carpocapsae و S. feltiae، کمتر از 10 درصد در غلظت 106×2 بوده است. در آزمایش دیگر از فرمولاسیون نماتدی S. carpocapsae به روش محلول‌پاشی در شرایط میدانی فوق‌الذکر استفاده گردید و درصد تلفات اگروتیس در روش کنترلی فوق، 78 درصد بود. همچنین مشاهده شد که سنین لاروی یک و دو اگروتیس و سوسک چمن، حساس‌ترین مراحل به نماتدهای بیمارگر هستند.

کنترل بیولوژیک؛ نماتد های بیمارگر؛ Steinernema؛ Heterorhabditis