عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

امیررضا پیروزنیا؛ حسین لطفعلی زاده؛ محمدرضا زرگران

امروزه مطالعه زیستی، پرورش و رها سازی زنبورهای بالا خانواده Chalcidoidea در جهت کاهش مصرف آفت‌ کش‌های شیمیایی در اولویت قرار دارد. این تحقیق در سال 1394، از ابتدای بهار تا اوایل پاییز با هدف بررسی تنوع گونه ‌ای این بالاخانواده در چهار منطقه از استان آذربایجان شرقی شامل: خداآفرین در حاشیه رود ارس (با مشخصات 39°01’ N ، 46°50’ E، 350 متر)، تسوج در حاشیه شمالی دریاچه ارومیه (با مشخصات 38°21’ N ، 45°19’ E، 1456 متر)، تیمکه‌ داش در ارتفاعات مرکزی استان آذربایجان ‌شرقی (با مشخصات 37°45’ N، 46°56’ E، 1900 متر) و خواجه در شرق شهرستان تبریز با خاک شور (با مشخصات 38°10’ N ، 46°50’ E،1550 متر) انجام گرفت. نمونه‌برداری هر 10 روز یک‌بار با استفاده از تله مالیز در چهار ایستگاه‌ فوق انجام پذیرفت. نمونه‌ها پس از جمع‌ آوری، کد گذاری و در آزمایشگاه شناسایی گردیدند. محاسبات با استفاده از نرم‌ افزار 6.0 Ecological Methodology انجام شده و برای نمایش تجزیه و تحلیل نموداری داده‌ها، از نرم‌افزار Excel استفاده گردیده است. در این تحقیق در مجموع تعداد 503 فرد متعلق به 11 خانواده مربوط به بالا‌ خانواده Chalcidoidea شامل خانواده ‌های Pteromalidae، Torymidae، Eurytomidae، Eulophidae، Encyrtidae، Chalcididae، Aphelinidae، Mymaridae، Eupelmidae، Ormyridae و Trichogrammatidae جمع‌ آوری و شناسایی گردید. با توجه به نمونه ‌های بدست آمده، از مجموع 19 خانواده متعلق به این بالا خانواده، 11 خانواده در تمامی چهار ایستگاه فوق حضور داشتند. از این تعداد، 6 خانواده در خواجه، 10 خانواده در تیکمه‌داش، 10 خانواده در تسوج و 9 خانواده در منطقه خداآفرین شناسایی شد. بیشترین میزان فراوانی در مناطق تیکمه‌ داش و خواجه مربوط به خانواده Mymaridae بود. همچنین دو خانواده Encyrtidae و Chalcididae به‌ترتیب در مناطق تسوج و خدا آفرین نیز از بیشترین میزان فراوانی برخوردار بودند. بیشترین فراوانی هر کدام از خانواده‌های فوق به تفکیک در چهار منطقه مورد مطالعه به شکل زیر است: خانواده‌ی Pteromalidae در تیکمه‌داش، خانواده‌ی Encyrtidae به وفور در تسوج، خانواده‌‌ی Trichogrammatidae کمیاب و فقط از تسوج، خانواده‌ی Eulophidae در تیکمه‌داش و خواجه، خانواده‌ی Aphelinidae در تسوج، خانواده‌ی Chalcididae در خداآفرین، خانواده‌ی Mymaridae در همه مناطق به و یژه در تیکمه‌داش و خواجه، خانواده‌ی Eupelmidae در تسوج و تیکمه‌داش، خانواده‌ی Eurytomidae در تسوج، خانواده‌ی‌ Torymidae در تیکمه‌داش و خانواده‌ی Ormyridae به صورت انگشت شمار در تیکمه‌داش و خداآفرین. بیشترین میزان فعالیت زنبورهای پارازیتویید در تمامی مناطق مورد بررسی در ماه ‌های تیر و شهریور به‌ثبت رسید. از نظر تعداد نمونه‌ها بیشترین فراوانی متعلق به تسوج به تعداد 192 و کمترین فراوانی نیز مربوط به ایستگاه خواجه به تعداد 38 فرد ثبت شده است. به احتمال زیاد زمین‌ های نسبتا شور و پوشش گیاهی ضعیف و همچنین کم‌آبی این ناحیه همراه با سرد شدن هوا در پاییز جمعیت پارازیتوییدها را کاملا تحت تاثیر قرار داده باشد.

تنوع؛ پارازیتویید؛ فون؛ Chalcidoidea