عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

زینب حقی

جنس پیتیوم توسط پرینگشیم در سال 1858 توصیف شد و اکنون بیش از 200 گونه‌ در این جنس شناخته شده است. گونه‌های پیتیوم انتشار گسترده‌ای در سراسر جهان دارند. اکثر این شبه‌قارچ‌ها می‌توانند به صورت پوده‌رست زندگی کنند، درحالی که برخی از آن‌ها به عنوان بیمارگرهای گیاهی عمل می‌کنند و موجب خسارت‌های گسترده به محصولات اقتصادی مهم در سراسر دنیا می‌شوند. شناسایی مناسب و تشخیص گونه‌های انگل این جنس در درک روابط زیست‌شناسی و تکاملی بین گونه‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. در حال حاضر کلیدهای شناسایی این جنس عمدتاً بر اساس خصوصیات ریخت‌شناختی، زیست‌شناختی و ریخت‌سنجی استوار هستند. هدف این مطالعه شناسایی فلور پیتیومی فراریشه‌ی درختان پسته است. به منظور جداسازی و شناسایی گونه‌های Pythium از درختان پسته، در سال 1394 از خاک باغ‌های پسته در مناطق پسته‌کاری کرمان، رفسنجان و یزد به صورت تصادفی نمونه‌برداری انجام گرفت. جدایه‌ها به روش طعمه‌گذاری با برگ مرکبات و با استفاده از محیط کشت CMA-PARP جداسازی شدند. خالص‌سازی به روش نوک ریسه انجام شد و نوک ریسه‌ها به محیط کشت CMA منتقل گردید. الگو و سرعت رشد هر یک از جدایه‌ها روی انواع محیط کشت‌ها شامل CMA، CA و PDA بررسی شد. تشخیص گونه‌‌های پیتیوم بر اساس ریخت‌شناسی اسپورانژیوم، تزئین‌های سطح اُاُگونیوم، مقدار فضایی که اُاُسپور در اُاُگونیوم اشغال کرده است، خاستگاه و حالت اتصال آنتریدی با آُاُگونیوم، تشکیل آماس ریسه، اندازه‌ی قطر ریسه و خصوصیات فیزیولوژیک شامل ریخت‌شناسی پرگنه و میزان رشد روزانه در دماهای مختلف از 5 تا 40 درجه سلسیوس (با فواصل 5 درجه) روی محیط کشت CMA و با استفاده از کلیدهای موجود صورت گرفت. در این بررسی شش آرایه‌ی پیتیوم شامل P. aphanidermatum، P. deliense، P. hydnosporum، Pythium group HS، P. perplexum و P. scleroteichum شناسایی گردید. گونه‌ی P. scleroteichum برای فلور پیتیومی ایران و سایر گونه‌ها برای فلور فراریشه‌ی پسته جدید بودند. بیش‌تر گونه‌های پیتیوم قادر به پارازیت کردن بذر و گیاهچه هستند و در خانواده‌های زیادی موجب بوته‌میری می‌شوند. بررسی‌ها حساسیت برخی درختان میوه را نیز به گونه‌های پیتیوم نشان می‌دهند. به طوری‌که بیماری‌زایی گونه‌های P. catenulatum، P. torulosum و Pythium group F روی درختان میوه گزارش شده است. گونه‌های P. sylvaticum، P. ultimum و P. intermedium نیز بیمارگرهای قوی روی ریشه‌ی اولیه نهال‌های سیب به شمار می‌آیند. و در گردو نیز آلودگی با گونه‌های پیتیوم موجب خشکیدگی ساقه، برگ‌ها و مرگ دانهال‌ها می‌شود. با این حال تاکنون گزارشی از بیماری‌زایی گونه‌های پیتیوم از درختان پسته مطرح نشده و بیماری‌زایی جدایه‌های به دست آمده روی بذر و نهال پسته در دست بررسی است.

اُُاُمیکوتا؛ شناسایی ریخت‌شناختی؛ فلور پیتیومی