عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

نجمه صاحب زاده؛ زهرا خوشه بست

مینوز گوجه فرنگیTuta absoluta Meyrick آفت کلیدی گوجه فرنگی بوده که توجه ویژه برای رسیدن به روش مبارزه مناسب با آن، نیاز است. اخیرا نانوتکنولوژی در توسعه آفت‌کش های جدید، موفق بوده است. بدلیل داشتن مقاطع سطحی وسیعی، نانو ذرات سیلیکا می‌توانند با جذب کردن یا متصل شدن به سایر ترکیبات و جابجایی سریع در بدن حشره، بطور بالقوه برای معرفی آفت‌کش های جدید استفاده گردند. آفت‌کش‌های گیاهی بدلیل تجزیه زیستی و ایمن بودن برای محیط، بعنوان بازدارنده های تغذیه‌ای یا دورکننده حشرات شناخته شده‌اند. اسانس‌های گیاهی و متابولیت‌های ثانویه آنها بطور موفقیت‌آمیزی آفات انباری را کنترل نموده اما کاربرد آنها در گلخانه و مزرعه بدلیل محدودیتهایی مانند نیمه عمر کوتاه و بی ثباتی در برابر نور دشوار است. نانوفرمولاسیون آفت‌کشها می‌تواند بر این محدودیتها غلبه نماید. نانو ذرات سیلیکا (SNPs) بعنوان حشره کش شناخته شده اما اثرات هم‌افزایی آن با اسانس‌ های گیاهی بطور محدود بررسی شده است. در این مطالعه، فعالیت ضد تغذیه‌ای و سمیت دو متابولیت ثانویه تیمول و دی-آلیل دی-سولفاید به تنهایی و بصورت نانوفرموله شده علیه T. absoluta بررسی شد. پس از ساختن نانو فرمولاسیون‌های تیمول و دی-آلیل دی-سولفاید، غلظتهای نهایی (025/0، 05/0، 075/0 و 1/0 درصد) آماده و از نانو فرمولاسیون‌های پودری سیلیکا-تیمول (SNPs-t) و سیلیکا-دی آلیل دی سولفاید (SNPs-dd) با روش غیر انتخابی دیسک برگی در زیست‌سنجی استفاده شدند. µl 200 از هر غلظت روی دیسک‌های برگی (قطر 9 سانتیمتری، رقم شانون گوجه‌فرنگی) پاشیده و پس از خشک شدن در دمای اتاق (45 دقیقه) به پتری دیشها (قطر 10 سانتیمتری) منتقل شدند. لاروهای سن 4 که به مدت 8 ساعت گرسنه نگه داشته شدند، بطور انفرادی روی دیسک‌های برگی قرار گرفتند. پس از 24 ساعت، برگ‌ها اسکن و سطح آنها قبل و بعد از شروع تغذیه مقایسه و درصد فعالیت ضدتغذیه‌ای با شاخص ضدتغذیه محاسبه گردید. هر تیمار 15 تکرار داشته و 3 دفعه انجام شد. آزمایشات هم با ترکیبات خالص و هم نانوفرمولاسیونها انجام شد. نتایج نشان داد که هم ترکیبات خالص و هم نانوفرمولاسیونها مانع تغذیه لاروها شدند. فعالیت شدید بازدارندگی تغذیه (100 %) در غلظت 1/0 درصد SNPs-dd مشاهده شد در حالیکه در غلظت مشابه، دی-آلیل دی-سولفاید 60% فعالیت ضدتغذیه‌ای داشت. اثر ضدتغذیه‌ای SNPs-t و تیمول در بالاترین غلظت به ترتیب 80 و 10 درصد بود. مرگ و میر لاروها در بالاترین غلظت دی-آلیل دی-سولفاید، SNPs-dd، تیمول و SNPs-t به ترتیب 18، 30، 5 و 11 درصد بود. نتایج تایید کردند که مصرف غذا بطور معنی داری در تیمارهای نانو در مقایسه با ترکیبات خالص کاهش یافت. بدلیل ایمن بودن سیلیکا برای انسان و نداشتن اثرات مخرب روی محیط و گیاهان، استفاده از آن نوید بخش افق روشن برای توسعه نانو آفت کش ها در مدیریت آفات می باشد.

نانوفرمولاسیون آفت کش؛ حشره کش؛ اسانس