عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

نجمه صاحب زاده

به دلیل داشتن خواص تجزیه پذیری و سازگاری محیطی، به کیتوزان توجه ویژه ای در گیاه پزشکی شده است. در ساختار شیمیایی کیتوزان گروه های آزاد اسیدهای آمینه وجود داشته که یون‌های فلزی با اتصال به این گروه‌ها باعث افزایش خواص زیستی این پلیمر می‌گردند. اخیرا، ترکیبات کیتوزان-فلز بعنوان حشره کش استفاده شده اند. در این مطالعه، فعالیت حشره کشی ترکیبات کیتوزان با یونهای فلزی مس، نیکل و زینک علیه Brevicoryne brassicae Linn. وCoccinella septempunctata Linn. بررسی شد. برای تهیه ترکیبات فلزی، کیتوزان (10 میلی مولار) در اسید استیک 1% حل و مقادیر مورد نظر از یون های فلزی به این ترکیب اضافه شد. ترکیب، مخلوط شده (3 ساعت، °C80) و در دمای اتاق خنک شد. استون به مخلوط اضافه گردید. رسوبهای حاصله پس از فیلتر شدن، با اتانول شسته شده و در آون خشک گردیدند.غلظت های نهایی (50، 250، 500، 750 و 1000 mg/l) با حل کردن رسوب ترکیات فلزی کیتوزان در اسید استیک 5/0 درصد تهیه شدند. جمعیت های اولیه شته از مزارع کلزا جمع آوری و در آزمایشگاه پرورش داده شدند. روش غوطه وری برگ برای زیست سنجی استفاده شد. برگ های کلزا پس از برش، شسته و خشک شدن، 30 ثانیه در غلظت های آزمایشی فرو برده شدند. قطعات برگی در دمای اتاق خشک شدند (30 دقیقه). تیمارهای شاهد، بطور مجزا در اسید استیک 5/0 درصد و آب مقطر غوطه ور شدند. بلافاصله پس از خشک شدن برگ ها، 20 شته بالغ به هر تیمار منتقل (C°2±25 ، %5±60 ) شدند. مرگ و میر شته ها 24 و 48 ساعت بعد ثبت شدند. کلنی کفشدوزک هفت نقطه ای نیز در آزمایشگاه پرورش داده شد. 24 ساعت قبل از تیمار، سن 5 لاروهای کفشدوزک با برگهای کلم، شته و آب تغذیه شدند. لاروهای کفشدوزک بطور تصادفی از جمعیت پرورشی انتخاب و تحت بررسی سمیت تماسی باقیمانده سم قرار گرفتند. 1 میلی لیتر از ترکیبات ساخته شده کیتوزان به سطوح داخلی پتری دیش های آزمایشی (10 سانتیمتری) پاشیده و یک لارو کفشدوزک بطور انفرادی به هر پتری دیش آزمایشی منتقل شد (10 تکرار برای هر غلظت). تکرارهای مشابه برای شاهد نیز اجرا شد. نتایج نشان داد که 48 ساعت پس از تیمار، غلظت mg/l 1000 ترکیبات اختلاطی کیتوزان-مس و کیتوزان-نیکل دارای بالاترین مقادیر کشندگی (به ترتیب 90 و 85 درصد) روی شته مومی بودند. 24 و 48 ساعت بعد از تیمار با پایین ترین غلظت مورد مطالعه (mg/l 50)، کیتوزان-نیکل و کیتوزان-مس 20،42 و 8،28 درصد کشندگی داشتند. ترکیبات کیتوزان-فلز در همه غلظت ها ، تلفات معنی دار (100-78 درصد) روی کفشدوزک داشتند. مشخص است که کیتوزان-فلز بالقوه قادر به کنترل جمعیتهای شته مومی بوده اما بدلیل حساسیت بالای کفشدوزک به این ترکیبات، استعمال آنها در گلخانه و مزرعه باید با احتیاط کامل انجام شود.

مشتقات کیتوزان؛ حشره کش؛ زیست سنجی؛ مرگ ومیر