عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹نسیم بایرام زاده؛ ²فریبا مهرخو؛ علی اصغر پورمیرزا؛ ²مهدی محمودیان

¹دانشگاه ارومیه

²ندارد

سموم شیمیایی کاربرد وسیعی در کنترل آفات از جمله آفات انباری داشته و استفاده بی‌رویه از آنها موجب بروز مشکلاتی از قبیل آلودگی محیط زیست، ایجاد مقاومت در آفات و اثرات سوء بر روی انسان و موجودات غیر هدف گردیده است. استفاده از متابولیتهای گیاهی راهکاری موثر و ایمن برای کنترل آفات انباری محسوب می‌شوند. اسانسهای گیاهی به دلیل دارا بودن سمیت تنفسی، تماسی، خاصیت ضد تغذیه‌ای و دور کنندگی جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی محسوب می‌شوند. با این حال خاصیت فرار بودن ماده موثره اسانسها، قابلیت انحلال کم در آب و اکسیداسیون سریع باعث گردید که فناوریهای جدید فرمولاسیون برای بهبود کارایی سمیت اسانسها به کار گرفته شوند. برای تهیه نانوکپسولها روش امولسیون/ تبخیر حلال مورد استفاده قرار گرفت و پلیمر پلی اترسولفون بعنوان ماده تشکیل دهنده دیواره نانوکپسولها انتخاب شد. دلیل اصلی انتخاب پلی‌سولفون برای دیواره کپسولها، پایداری بالای شیمیایی و فیزیکی، سمیت کم و زیست سازگار بودن این ماده می‌باشد. به منظور مشاهده سطح و شکل‌شناسی دیواره نانوکپسولها از میکروسکوپ الکترون پویشی SEM (Hitachi FE-SEM S-416)استفاده شد و میانگین اندازه ذرات ۵۹/۱۲۷ نانومتر بدست آمد. در این پژوهش تاثیر اسانس نانوکپسوله شده زیره سبز روی شاخص‌های تغذیه‌ای شپشه آرد با استفاده از روش دیسکهای آردی تحت شرایط آزمایشگاهی (دمای 2±25 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 5±65 درصد) مورد بررسی قرار گرفت. برای تهیه دیسکهای آردی (35-45 میلی گرم)، سوسپانسیون آرد گندم به نسبت 10 گرم آرد در 50 میلی لیتر آب مقطر تهیه شد. اسانسهای نانوکپسوله شده در غلظتهای 1، 5، 10، 15 و 20 پی پی ام تهیه شد. از دیسکهای آردی شاهد نیز استفاده شد. 30 عدد حشره کامل 1-7 روزه که قبلا وزن شده بودند در هر پتری دیش قرار داده شدند، بعد از 72 ساعت وزن دیسکهای آردی، مرگ و میر و وزن حشرات زنده ثبت شد. آزمایشات در چهار تکرار انجام شدند و سپس شاخص‌های تغذیه‌ای محاسبه شد. نتایج نشان دادند که شاخص‌های تغذیه‌ای توسط اسانس نانوکپسوله شده تحت تاثیر قرار گرفته و با افزایش غلظت، نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی و کارایی تبدیل غذای خورده شده کاهش یافت. نرخ رشد نسبی از ۰۷۴/۰ در شاهد به ۰۰۳/۰ میلی گرم بر میلی گرم بر روز و همچنین نرخ مصرف نسبی از ۲۱/۰در شاهد به ۱۳/۰ میلی گرم بر میلی گرم بر روز در غلظت 20 پی پی ام کاهش یافت. کارایی غذای خورده شده از ۱۹/۳۵ درصد در شاهد به ۹۹/۲ درصد در بالاترین غلظت (20 پی پی ام) کاهش یافت. همچنین شاخص بازدارندگی تغذیه از ۲۳/۳۳ درصد در پایین‌ترین غلظت (1 پی پی ام) به ۵۷/۶۳ درصد در بالاترین غلظت افزایش یافت. نتایج بیانگر این است که نانوکپسوله کردن اسانسها می‌توانند در جهت بهبود کارایی سمیت اسانسها بکار گرفته شوند.

آفت محصولات انباری؛ متابولیتهای ثانویه گیاهی؛ نانو فرمولاسیون؛ بازدارنده تغذیه