عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

ندا زند؛ حسین جعفری؛ شمس اله نجفی

از مهمترین عوامل بیماری‌زای گیاهی که به طور جدی باعث افت کمی و کیفی محصول زیتون می‌شود، قارچ Verticillium dahliae می‌باشد که از مهمترین عوامل بیماری‌زای زیتون در دنیا و مناطق زیتون‌کاری کشور ما محسوب می‌شود. در حال حاضر مهم‌ترین و اقتصادی‌ترین روش کنترل این بیماری استفاده از ارقام مقاوم می‌باشد. برای استفاده از ابزار مقاومت در مدیریت این بیماری، تعیین واکنش ارقام امید بخش و در دست معرفی زیتون نسبت به بیماری و نیز جستجوی مقاومت در کلکسیون ارقام و ژنوتیپ‌های بومی کشور ضروری است. برای این منظور در این تحقیق عکس‌العمل 15 رقم امید بخش و در دست معرفی زیتون و نیز تعداد 15 ژنوتیپ بومی زیتون موجود در گلخانه ایستگاه تحقیقات زیتون طارم نسبت به قارچ عامل بیماری پژمردگی ورتیسلیومی مورد بررسی قرار گرفت. تحقیق بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 30 تیمار و 3 تکرار به اجرا درآمد. در ادامه نهال‌های گلدانی دو ساله ارقام و ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم برای ارزیابی کمی قارچ عامل بیماری و تعیین میزان حساسیت یا مقاومت آنها نسبت به بیماری با غلظت 107 اسپور در میلی لیتر قارچ عامل بیماری به روش Root dip تلقیح گردیدند، هر کرت آزمایشی شامل 5 نهال تیمار شده و 5 نهال بدون تیمار بود. در فواصل زمانی صفر،2، 15، 45 و 80 روز پس از آلودگی، از ریشه نهال‌های تلقیح شده و شاهد نمونه برداری و استخراجDNA از آن‌ها انجام شد. همچنین در 80 روز پس از آلودگی نهال‌ها علائم ظاهری آن‌ها ثبت و یادداشت گردید که در نهایت مشخص شد که نتایج ارزیابی مورفولوژیک به دست آمده منطبق با نتایج ارزیابی کمی بود. روند افزایش تدریجی میزان DNA قارچ موجود در نهال‌ها با استفاده از تکنیک Real- time PCR و به کارگیری سیستم SYBR Green همراه با آغازگرهای اختصاصی برای ژن بتا توبولین1 کمیت سنجی گردید. نتایج بررسی‌های مورفولوژیکی و کمیت سنجی با Real-time PCR نشان داد که ژنوتیپ‌های QG-11، DD2-1، درخت شماره 2، PS-5 و رقم مانزانیلا با توجه به بالا بودن غلظت DNA قارچ در کل DNA ریشه استخراج شده در فواصل زمانی معین بعد از تلقیح به ترتیب بالاترین حساسیت را نسبت به سایر ارقام و ژنوتیپ‌ها را در برابر بیماری دارند. همچنین ژنوتیپ‌های KH-13، TTS-1، کد 5 لرستان و DS-5 به ترتیب دارای کم‌ترین غلظت DNA قارچ در کل DNA ریشه استخراج شده بودند که نسبت به آلودگی در برابر پاتوژن عامل بیماری مقاومت نشان دادند. همچنین نتایج حاصله نشان داد که Real-time PCR تکنیک مناسبی برای ارزیابی مقاومت ژنوتیپ‌های مختلف زیتون نسبت به بیماری پژمردگی ورتیسلیومی است که می‌تواند در کنار روش‌های معمول برای غربالگری ارقام مقاوم به بیماری مورد استفاده قرار گیرد.

ارقام زیتون؛ Real–time PCR؛ ارزیابی کمی؛ مقاومت