عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سید کاظم صباغ؛ مرجان پیکانی

بلایت فوزاریومی خوشه گندم که بوسیله قارچ Schwab Fusarium oxysporum ایجاد می شود یکی مخرب ترین بیماری های گندم و جو می باشد که هر ساله میلیون‌ها دلار خسارت به غلات کشت شده در سراسر جهان وارد می‌کند. با توجه به مشکلات ناشی از کاربرد سموم شیمیایی در کنترل بیماری های گیاهی، تقویت گیاهان با استفاده از القاء کنندگان مقاومت اکتسابی، مورد توجه محققان و تولید کنندگان محصولات کشاورزی قرار گرفته است. یکی از جنبه‌های مهم دفاعی گیاه در برابر عوامل بیماری‌زا، دفاع بیوشیمیایی شامل تولید فنل کل و آنزیم های آنتی اکسدانتی نظیر پراکسیداز و فنل اکسیداز و واکنش‌های پیچیده آن است. مولکول های علامت دهنده ای شامل سالیسیلیک اسید، متیل جاسمونات، اتیلن و اسید آبسزیک در این زمینه شناسایی شده است. متیل جاسمونات از طریق تحریک گیاهان به بیان ژنهای مرتبط به فعالیت های دفاعی باعث مقاومت به طیف وسیعی از بیمارگرهای گیاهی می شود. در این پژوهش تاثیر کاربرد متیل جاسمونات خارجی در القاء مقاومت گندم به بیماری بلایت خوشه ناشی از بیمارگر Fusarium graminearum مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، متیل جاسمونات با غلظت‌های 200، 400 و 600 پی‌پی‌ام به صورت برگ پاشی در گندم آلوده رقم تجن استفاده شد. بیان دو ژن بتا گلوکوناز و کیتیناز با استفاده از روش بیان ژن در زمان واقعی، و همچنین میزان تغییرات چند آنزیم آنتی اکسیدانتی در گیاهان تیمار شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از آنالیز داده های بیان ژن نشان داد که بیشترین میزان تغییرات بیان ژن های دفاعی در بازه زمانی 72 ساعت بعد از آلودگی می باشدد. ژن بتا گلوکوناز در این بازه سطح بیان بیشتری نسبت به کیتیناز نشان داد. میزان بیان هر دو ژن بعد از گذشت 72 ساعت بعد از آلودگی کاهش یافت. اثر غلظت‌های مختلف متیل جاسمونات بر رشد F. graminearum نشان داد که تمام تیمارهای متیل جاسمونات قادر به جلوگیری از رشد قارچ در محیط کشت جامد بودند. ولی بیشترین اثر بازدارندگی در تیمار 600 پی پی ام از متیل جاسمونات مشاهده شد. بیشترین افزایش فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز و فنل کل در در بازه زمانی 72 ساعت بعد از آلودگی و در تیمار 600 پی‌پی‌ام نسبت به شاهد مشاهده شد. با توجه به کاهش میزان آنزیم ها و ژن های مورد ارزیابی چنین مشخص می شود که کاربرد خارجی متیل جاسمونات در القاء مقاومت گیاه به بیماری در ساعت اولیه آلودگی موثر است. بر ساس نتایج بدست آمده، چنین نتیجه گیری میشود که کاربرد خارجی متیل جاسمونات می تواند باعت تحریک مقاومت القایی سیستمیک از طریق افزایش شیمیایی آنزیم های آنتی اکسیدانتی و ژن های دفاعی علیه بیماری بلایت خوشه گندم شود

آنزیم های آنتی اکسیدانتی؛ کیتیناز؛ بتا گلوکوناز؛ فوزاریوم اگزیسپوروم