عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

کبری فتوحی؛ مرتضی موحدی فاضل؛ مهدیه کمالی دهقان؛ طاهره علمشاهی

سن گندم Eurygaster integriceps از آفات مهم گندم است که به میزان 90-50 درصد خسارت وارد می‌کند.با توجه به اینکه سن گندم زمستان را به صورت حشره کامل سپری می‌کند،لذا میزان بقاء آنها در زمستان متناسب بامقادیر ذخایر انرژی و مرتبط با اندازه آنها خواهد بود.اندازه بدن یکی از پارامترهای ذاتی مهم است که ویژگی‌های مهمی از حشره از قبیل بقاء، افزایش باروری،موفقیت در جفت‌گیری و مقاومت در برابر تنش‌های محیطی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همواره یک ارتباط متابولیکی بین اندازه بدن حشره،وزن و اندوخته غذایی وجود دارد که در نهایت میزان کلی منابع پروتئینی و ذخایر انرژی را تعیین می‌کند و این‌ها درکنار هم بقا حشره را تضمین می‌نمایند.نقطه فوق سرما نیز به عنوان یکی از فاکتورهای نشان‌دهنده مقاومت به سرما، معادل اولین دمای زیر صفری است که بدن حشره در آن دما یخ می-زند و در گروهی از حشرات منجر به مرگ آنها خواهد شد. یکی از راهبردهای اتخاذ شده از سوی حشرات جهت سپری نمودن فصل زمستان که نقش مهمی در زنده‌مانی آنها دارند،تنطیم دمای انجماد آنهاست. در آزمایش حاضر، تاثیر اندازه بدن بر میزان ذخایر انرژی و مقاومت به سرمای حشرات کامل سن گندم مورد بررسی قرار گرفت. میزان قند، گلیکوژن، چربی و پروتئین موجود در بدن حشرات بر حسب میلی‌گرم بر گرم وزن تر بدن حشره تعیین گردید. نقطه فوق سرمای سن‌ها نیز طبق روش لی تعیین گردید. آزمایشات به صورت آزمون فاکتوریل دو متغیره شامل جنسیت (نر و ماده) و اندازه بدن (سن‌های کوچک (با وزن تقریبی نر= mg70 و ماده=mg 80) و سن‌های بزرگ (با وزن تقریبی نر=mg 110 و ماده=mg 150) در پنج تکرار برای ذخایر انرژی و ده تکرار برای نقطه فوق سرما، در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. نتایج نشان داد که مقدار چربی بطور معنی‌داری تحت تاثیر وزن و جنسیت سن گندم قرار دارد (p<0.05)، بطوریکه بیشترین میزان چربی در سن‌های کوچک با میانگین (mg/g)47/72±4/61 و کمترین میزان چربی در سن‌های بزرگ با میانگین (mg/g) 32/31±4/61 مشاهده گردید. همچنین تاثیر معنی‌دار جنسیت بصورتی بود که ماده‌ها و نرها بترتیب با میانگین‌های (mg/g)47/98±4/61 و (mg/g) 32/05±4/61 بیشترین و کمترین مقدار چربی را به خود اختصاص دادند. میزان گلیکوژن نیز تحت تاثیر وزن، جنسیت و اثرات متقابل آنها قرار گرفت (p<0.05)، بطوریکه بیشترین میزان گلیکوژن در سن‌های ماده کوچک با میانگین (mg/g)20/68±1/79 و کمترین میزان در سن‌های نر بزرگ با میانگین (mg/g) 5/29±1/79 مشاهده گردید. میزان پروتئین نیز تحت تاثیر فاکتور جنسیت قرار گرفت (p<0.001). بطوریکه بیشترین میزان پروتئین در نرها با میانگین (mg/g)16/63±1/19 و کمترین میزان در ماده‌ها با میانگین (mg/g)6/56±1/19 مشاهده گردید. فاکتورهای اندازه بدن،جنسیت و اثرات متقابل آنها تاثیر معنی‌داری بر نقطه فوق سرما و میزان قند نداشته است.نتایج نشان داد که سن‌های کوچکتر میزان چربی و گلیکوژن بیشتری را متناسب با وزن خود ذخیره کرده‌اند.

چربی؛ کربوهیدرات؛ پروتئین؛ سرماسختی؛ نقطه‌ی فوق سرما و اندازه بدن