عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

لیلا دوستدار کل کناری؛ بهنام امیری بشلی؛ مهدی کبیری رییس آباد

به دنبال استفاده از جایگزین‌های مناسب برای سموم شیمیایی در کنترل آفات انباری، توجهات به گیاهان و به خصوص ترکیبات آنها افزایش یافته است. شپشه دندانه‌دار L. Oryzaephilus surinamensis و سوسک توتونLasioderma serricorne (F.) دو سخت بالپوش مهم آفت انباری هستند که ضمن تغذیه از محصولات مختلف با به جا گذاشتن فضولات و پوسته‌های لاروی خود خسارت جبران ناپذیری را به محصولات انباری وارد می‌کنند. این تحقیق با هدف بررسی قابلیت حشره‌کشی پودر پوست میوه نارنج روی شپشه دندانه‌دار و سوسک توتون در شرایط آزمایشگاهی، با 4 تکرار و 6 تیمار انجام شده‌است. میوه‌های نارنج Citrus aurantium از درختان سم‌پاسی نشده در شهرستان ساری طی فصل پاییز 93 و پاییز 94 جمع‌آوری شدند و پس از شستشو با آب، پوست کنی شده و پوست میوه‌ها در دمای اتاق و دور از نور مستقیم خورشید خشک شدند. برای هر بار آزمایش زیست سنجی، پوست میوه‌ها به‌وسیله آسیاب برقی پودر شدند. غلظت‌های مورد استفاده برای هر کدام از آفات 1، 67/0، 45/0 ،3/0و2/0 گرم به ازای 20 گرم ماده غذایی، معادل ( 50000، 33500، 22500، 15000 و 1000 میلی‌گرم به ازای یک کیلوگرم ماده غذایی) و همچنین غلظت صفر به عنوان شاهد درنظر گرفته شد. هریک ازغلظت‌های فوق به ترتیب با 20 گرم دانه گندم مخلوط شده و در ظروف پتری شیشه‌ای به قطر دهانه 8 سانتیمتر و ارتفاع 1 سانتیمتر ریخته شدند و در ظروف شاهد فقط ماده غذایی (گندم) ریخته شد. این آزمایش‌ها 4 مرتبه تکرار شدند. سپس 12عدد حشره کامل یک تا سه روزه درون هر کدام از پتری‌ها قرار داده‌شد. ظروف به ژرمیناتور با دمای 2±27 و رطوبت نسبی 5±65 درصد منتقل شده و سپس تعداد حشرات مرده و زنده با گذشت 72 ساعت از زمان تیمار، شمرده و ثبت شد. نتایج حاصل از تجزیه داده‌های زیست سنجی نشان داد با افزایش زمان تیمار و غلظت، میزان مرگ‌و میر افزایش پیدا کرد. کمترین و بیشترین میزان مرگ‌و میر 72 ساعت پس از تیمار، برای شپشه دندانه‌دار به ترتیب در کمترین و بالاترین غلظت 23/22 و 100 درصد و برای سوسک توتون با همین ترتیب 11/36 و 100 درصد مرگ‌و میر برآورد شد. میزان LC50 با استفاده از تجزیه پروبیت تخمین زده شد. میزان LC50 با گذشت 72 ساعت پس از تیمار بترتیب برای حشرات نامبرده 14700 و 12500 میلی گرم بر یک کیلوگرم ماده غذایی برآورد شد. نتایج نشان داد قابلیت کشندگی پودر پوست میوه نارنج برای کنترل هر دو آفت مورد آزمایش زیاد می‌باشد. بر اساس نتایج بدست آمده و با توجه به خسارت بالای آفات انباری و اثر سوء سموم شیمیایی، استفاده از ترکیبات گیاهی می تواند راهی مناسب برای کنترل آفات انباری محسوب ‌گردد.

سمیت تدخینی؛ آفت انباری؛ ترکیبات گیاهی