عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

ریحانه درسویی؛ جواد کریمی؛ محمد قدمیاری؛ مجتبی حسینی

نماتودهای بیمارگر Poinar Heterorhabditis bacteriophora و Filipjev Steinernema carpocapsae از عوامل مهم کنترل بیولوژیک آفات به شمار می‌روند. شناخت واکنش‌های دفاعی آفت هدف نسبت به این عوامل، می‌تواند در کاربرد بهینه این نماتودها موثر باشد. بررسی جاری به‌منظور شناخت واکنش‌های دفاع سلولی و هیومورال لاروLepidoptera: Noctuidae) ) Hübner, 1808 Spodoptera exigua در مواجه با دو گونه نماتود مذکور انجام شد. در این تحقیق 7 لارو عفونت‌زای نماتود به لارو سن پنجم پروانه‌ی برگ‌خوار چغندر قند تزریق شد و واکنش‌های دفاعی، در زمان‌های 5/0، 2، 4، 8، 12 و 16 ساعت پس از تزریق بررسی گردید. تعداد کل سلول‌های خونی در تیمارهای تزریق شده با S. carpocapsaeبعد از گذشت 12 ساعت به بالاترین مقدار رسید و پس از آن سیر نزولی داشت. در حالی‌که در خصوص گونه‌ی H. bacteriophora این میزان 4 ساعت بعد از آلودگی به بیش‌ترین حد خود رسید. سیستم ایمنی لارو S. exigua می‌تواند لاروهای عفونت‌زای H. bacteriophora را به‌عنوان یک عامل خارجی شناسایی کند به‌نحوی که نیم ساعت پس از تزریق نماتود، 60 درصد از لاروهای عفونت‌زای تزریق شده توسط سلول‌های خونی شناسایی گردیدند. به‌دنبال شناسایی نماتود، انکپسوله‌ی کامل و ملانیزاسیون آن‌ها به‌ترتیب 12 و 20 ساعت پس از تزریق ثبت گردید درحالی‌که نماتود S. carpocapsae از سیستم ایمنی میزبان فرار کرد. در بخش دفاع هیومورال، فعالیت سه آنزیم پروتئاز، فسفولیپاز A2 و فنول اکسیداز اندازه‌گیری شد. میزان آنزیم پروتئاز در لارو تیمار شده با H. bacteriophora و S. carpocapsae به‌ترتیب در 4 و 12 ساعت پس از تزریق به بیش‌ترین مقدار خود رسید و سپس کاهش یافت. میزان آنزیم فسفولیپاز A2 نیز که در مسیر سنتز آنزیم فنول اکسیداز تولید می‌شود در لارو تیمار شده باH. bacteriophora روند تقریبا ثابتی داشت و در 12 ساعت پس از تزریق مقداری افزایش (0.28 pmol/min) یافت. در حالی‌که میزان این آنزیم در لارو تیمار شده با S. carpocapsae دو ساعت پس از تزریق به بالاترین مقدار خود ((0.3 pmol/min رسید. میزان فعالیت آنزیم فنول اکسیداز در لارو تیمار شده با H. bacteriophora 2 ساعت بعد از تزریق به بیش‌ترین مقدار خود رسید (1.83±0.27 U mg-1) و سپس روند ثابتی داشت. اما در لارو تیمار شده با S. carpocapsae میزان این آنزیم 4 ساعت بعد از تزریق به بیش‌ترین مقدار خود رسید (1.83±0.37 U mg-1). نتایج حاصل موید این بود که واکنش‌های دفاع سلولی S. exigua در برابر S. carpocapsae نسبت به H. bacteriophora ضعیف‌تر می‌باشد. درحالی‌که آنزیم‌های دخیل در سیستم ایمنی نظیر پروتئاز، فسفولیپازA2 و فنول اکسیداز در لارو S. exigua زمانی که در معرض نماتود S. carpocpsae قرار می‌گیرد اگرچه از نظر زمانی با تاخیر به بیش‌ترین فعالیت خود می‌رسند، اما مقدار عددی بیشتری را نشان می‌دهند.

بیماری‌شناسی حشرات؛ سلول‌های خونی؛ پروتئاز؛ فسفولیپاز A2؛ فنول اکسیداز