عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

ناهید واعظ؛ زهرا پورقلی

هیات علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

زنبورHabrobracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) پارازیتویید خارجی و جمعی است که لاروهای تعداد زیادی از بال‌پولکداران آفت را مورد حمله قرار می‌دهد. واکنش تابعی به‌عنوان پایه و اساس مطالعات شکارگری و پارازیتیسم در برنامه‌های کنترل بیولوژیک کاربردی به‌ویژه کنترل بیولوژیک کلاسیک و مدیریت تلفیقی آفات محسوب می‌شود. اطلاع از میزان قدرت جستجوگری دشمنان طبیعی در ارزیابی کارایی آنها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی برای استانداردهای کنترل کیفیت در برنامه‌های تولید انبوه دشمنان طبیعی و پروژه-های کنترل بیولوژیک فراهم کند. در این تحقیق واکنش تابعی زنبور H. hebetor در دمای 1 ± 26 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره‌ی نوری 8: 16 ساعت (تاریکی: روشنایی) نسبت به تراکم‌های مختلف لارو سن سوم کرم غوزه‌ی پنبه، Helicoverpa armigera (Hub.) (به‌عنوان میزبان اصلی) و لارو سن آخر بید آرد، Anagasta kuehniella (Zeller) و موم‌خوار بزرگ، Galleria mellonella (L.) (به‌عنوان میزبان‌های پرورشی) مورد بررسی قرار گرفت. تراکم‌های 1، 2، 4، 8، 16، 32 و 64 عددی از لارو میزبان‌ها در اختیار یک جفت زنبور نر و ماده‌ی 24 ساعته قرار داده شد. پس از 24 ساعت تعداد لاروهای فلج شده و تعداد تخم زنبور روی هر لارو شمارش و ثبت گردید. پس از ظهور حشرات کامل زنبور، نسبت جنسی نیز تعیین شد. آزمایش در 10 تکرار انجام شد. نوع واکنش تابعی و تخمین پارامترهای نرخ حمله (a/b) و زمان دست‌یابی (Th) به‌ترتیب با استفاده از رگرسیون لجستیک و کمترین مربعات رگرسیون غیرخطی معادله‌های تصادفی راجرز، توسط SAS تعیین شد. نتایج نشان داد که واکنش تابعی زنبور روی کرم غوزه‌ی پنبه و بید آرد از نوع II و روی پروانه‌ی موم‌خوار از نوع III می‌باشد. نرخ حمله روی کرم غوزه‌ی پنبه و بید آرد به‌ترتیب، 0082/0 ± 0697/0 و 0706/0 ± 1570/0 بر ساعت و زمان دست‌یابی به‌ترتیب 033/0 ± 7067/0 و 096/0 ± 6603/0 ساعت برآورد گردید. قدرت جستجوگری و زمان دست-یابی روی موم‌خوار بزرگ به‌ترتیب، 0073/0 ± 0120/0 بر ساعت و 2624/0 ± 3439/2 ساعت برآورد گردید. حداکثر نرخ حمله (T/Th) روی هر سه میزبان به ترتیب، 96/33، 35/36 و 24/10 به‌دست آمد. نسبت جنسی ماده‌ها روی کرم غوزه‌ی پنبه، بید آرد و موم‌خوار به‌ترتیب، 50/0، 55/0 و 87/0 به‌دست آمد. با توجه به اینکه در پرورش انبوه زنبوران براکون از لاروهای بید آرد به عنوان میزبان پرورشی استفاده می‌شود و هم-چنین بر اساس نتایج آزمایش حاضر یعنی بالا بودن نرخ حمله و کوتاه بودن زمان دست‌یابی زنبور روی این حشره، می‌توان اظهار داشت که بید آرد میزبان مناسبی جهت تولید و پرورش انبوه زنبور H. hebetor می‌باشد. از سویی دیگر با توجه به تعداد ماده‌های بیشتر تولید شده روی لاروهای موم‌خوار بزرگ می‌توان از این میزبان نیز جهت پرورش زنبور براکون در آزمایشگاه‌ها سود جست.

واکنش تابعی؛ نرخ حمله؛ زمان دست یابی