عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سیده راضیه احمدی پور؛ شهرام فرخی؛ جهانشیر شاکرمی

بید گوجه‌فرنگی،Tuta absoluta یکی از آفات مهم گوجه‌فرنگی در بسیاری از نقاط دنیاست، بومی آمریکای جنوبی بوده و در سال 2006 از اسپانیا گزارش شده و به سرعت به سایر کشورهای اروپایی و مدیترانه‌ای انتشار یافته است. این حشره در سال 2010 وارد ایران شده و به تدریج در اکثر استان‏های کشور گسترش یافته و در حال حاضر در برخی مناطق به‌ویژه در کشت‏های گلخانه‏ای خسارت وارد می‌کند. این آفت کلیدی همه مراحل رشدی گیاه میزبان را مورد حمله قرار داده و در صورت عدم کنترل می‏تواند به نابودی کامل محصول منجر شود. یکی از روش‌های کنترل این آفت، استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک از جمله زنبورهای Trichogramma spp. (Hym: Trichogrammatidae) می‌باشد. جنس Trichogramma دارای انتشار جغرافیایی وسیعی است و بیش‌تر از دیگر حشرات مفید در کنترل بیولوژیک آفات مورد استفاده قرار گرفته است. در این بررسی میزان پارازیتیسم تخم T. absolutaتوسط سه جمعیت بومی زنبور Trichogramma pintoi جمع‌آوری شده از استان‌های تهران (دماوند)، سیستان و بلوچستان (زهک) و مازندران (نور) در شرایط آزمایشگاه (1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی10±70 درصد، دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) ارزیابی شد. آزمایش‏ها با استفاده از گیاه گوجه‌فرنگی رقم نانهمز 6189 در قالب طرح کاملا تصادفی در 12 تکرار انجام شد. برای هر جمعیت زنبورهای ماده‌ جفتگیری کرده با طول عمر کمتر از 24 ساعت، به‏صورت انفرادی روی برگچه‏های حاوی30 عدد تخم‏ تازه‏ی بید گوجه‌فرنگی به مدت 24 ساعت درون ظروف پلاستیکی استوانه‏ای شکل (5/8×11 سانتی‏متر) قرار داده شدند. سپس برگ‏ها به مدت پنج روز در اتاق حرارت ثابت نگهداری و میزان پارازیتیسم تخم T. absoluta توسط جمعیت‌های بومی T. pintoi تعیین شد. مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون توکی انجام شد. نتایج نشان داد میزان پارازیتیسم تخم بید گوجه‌فرنگی توسط سه جمعیت‌ بومی زنبور T. pintoi به‌صورت معنی‌داری با یکدیگر تفاوت دارند (04/0=P، 2=df و 32/3=F). بطوریکه درصد پارازیتیسم توسط جمعیت جمع‌آوری شده از دماوند، نور و زهک به ترتیب به میزان 46/9±39/31، 58/6±06/13 و 36/2±17/4 درصد بود. تفاوت مشاهده شده در میزان پارازیتیسم نشان می‌دهد که قدرت پارازیتیسم زنبور تریکوگراما روی یک میزبان مشخص می‌تواند تا حد زیادی در بین جمعیت‌های یک گونه تفاوت داشته باشد. بنابراین باید به تنوع درون گونه‌ای زنبور تریکوگراما در استفاده از میزبان توجه شود. تنوع پذیرش میزبان در سطح درون گونه‌ای در انتخاب جمعیت مناسب برای کنترل بیولوژیک آفات هدف خیلی مهم است. این مطالعه نشان داد که میانگین درصد پارازیتیسم تخم‌های T. absoluta توسط هر یک از جمعیت‌های بومی زنبور در سطوح رویی و زیرین برگ تفاوت معنی‌داری نداشت.

پارازیتیسم؛ Trichogramma pintoi؛ بید‏گوجه‏فرنگی؛ تخم