عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سیده راضیه احمدی پور؛ شهرام فرخی؛ آرزو یوسفی

بید گوجه‌فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) یکی از آفات مهم گیاه گوجه‌فرنگی در دنیا بید گوجه‌فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) یکی از آفات مهم گیاه گوجه‌فرنگی در دنیا محسوب می‌شود که از نظر اقتصادی دارای اهمیت زیادی است. این آفت بومی آمریکای جنوبی بوده و در ایران برای اولین بار در سال 1389 از ارومیه و سپس از سایر استان‌های کشور گزارش شده است. این آفت کلیدی همه مراحل گیاه میزبان را مورد حمله قرار می‌دهد و در صورت عدم کنترل آفت تا 100 درصد موجب خسارت می‌شود. بنابراین داشتن اطلاعات کافی از جدول زندگی و بیولوژی آفات به‌ویژه تفکیک سنین لاروی برای موفقیت در مدیریت تلفیقی آفت حائز اهمیت است. تحقیقات متعددی در زمینه‌ی جدول زندگی T. absoluta انجام شده که در اغلب آنها مجموع طول دوره‌ی لاروی حشره محاسبه و به طول دوره‌ی رشدی به تفکیک هر یک از مراحل نابالغ توجه کمتری شده است. در این پژوهش، به‌منظور تکمیل اطلاعات اولیه در خصوص زیست‌شناسی و رفتار بید گوجه‌فرنگی، روند تخمریزی و طول دوره‌های رشدی هر یک از مراحل زیستی این آفت روی برگ گوجه‌فرنگی (رقم فلات) در دمای 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی10±70 درصد، دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. برای بدست آوردن تخم‌های تازه بید گوجه‌فرنگی 6 عدد حشره بالغ T. absoluta (نر و ماده) به ازای هر برگچه گوجه‏فرنگی رهاسازی و پس از تخم‌ریزی، حشرات کامل حذف شدند. بعد از تفریخ تخم‌ها، 30 عدد از لاروهای سن یک به‌طور مجزا و انفرادی در ظروف پرورش (5/4×6×9 سانتی‌متر) قرار داده شد و تا زمان تبدیل به حشرات کامل طول دوره زندگی هر یک از مراحل لاروی با بررسی روزانه برای مشاهده کپسول سر لارو محاسبه گردید. قطر کپسول سر بهترین مشخصه برای تفکیک سنین لاروی است. نتایج بدست آمده نشان داد که طول دوره جنینی، لاروی و شفیرگی به ‌ترتیب 06/0±66/4، 20/0±51/12 و 09/0±47/7 روز و طول دوره یک نسل این آفت 80/1±18/39 روز است که 79/0±12/24 روز آن مربوط به مراحل نابالغ می‌باشد. آفت دارای چهار سن لاروی است که طول دوره‏ی زندگی هر کدام از آنها به ترتیب 12/0±06/3، 10/0±38/2 ، 10/0±67/2 و 11/0±81/4 روز و طول عمر حشرات کامل نر و ماده جفت‌گیری کرده 93/0±91/11 و 44/0±12/9 روز محاسبه شد. همچنین مشخص شد که هر حشره ماده به‌طور میانگین در طول عمر خود 07/7±2/122 عدد تخم می‌گذارد که از این تعداد 49/5±5/72 و 4±62/49 عدد به‌ ترتیب در سطح رویی و زیرین برگ گذاشته شد. بیشترین تعداد تخم در دومین روز تخمریزی حشره ماده مشاهده شد. دوره تخمریزی حشره ماده به‌طور میانگین 40/0±81/8 روز و طول دوره قبل و بعد از تخمریزی به ترتیب 11/0±92/0 و 16/0±62/0 روز محاسبه گردید.

Tuta absoluta؛ گوجه‌فرنگی؛ روند تخمریزی؛ سنین لاروی